Over planten die legers kunnen neer maaien

De derde hoogste berg van Lesvos ligt tussen Parakila en Pteroenda en is bekleed met magische dennenbossen, waar de wind mysterieuze liederen fluistert. Rondom de bergruggen slingert zich een desoriënterend wegennet, waarvan één weg naar de top leidt op 799 m: de Profeet Ilias. Daar maakt het bos plaats voor lieflijke bergweides vol hunnebed-grote-keien omgeven door orchideeën, pioenrozen, fritillaria en andere wilde bloemen, rondom een kerkje en een verlaten uitkijkpost. Het uitzicht is adembenemend, de plek paradijselijk. 

Hier ontstaan gele rivieren, die zich via kleine waterwegen omlaag storten langs plooien van de berghellingen tot aan Pteroenda en tot boven Parakila: de beroemde, gele rododendrons (Rhododrendon Luteum). In deze tijd van het jaar ademt het bos de bedwelmende zoete geur uit van deze prachtige bloemen, die fel oplichten tussen de donkere stammen. Ze komen in Europa alleen in dit gebied op Lesvos voor en kronkelen als lichtslingers naar beneden: een indrukwekkende aanblik. Je hoeft alleen maar je neus te gebruiken om ze te vinden, maar je moet niet op het idee komen om van hun honing te willen proeven.

Rond 400 v.Chr. kregen de twee zoons van Darius II van Perzië, Artaxerxes en Cyrus, ruzie. Cyrus was door zijn vader naar Griekenland gestuurd om daar orde op zaken te stellen en keerde na de dood van Darius met een Grieks leger terug naar Babylon, om zijn broer van de troon te stoten. Het leger werd echter verslagen en Cyrus gedood. Cyrus’ reisgezel, de Griekse oorlogscorrespondent Xenofon, raapte de Griekse overlevenden bij elkaar – zo’n tienduizend man – en begon aan de gevaarlijke terugtocht. In Colchis werden ze aangevallen en hun weg naar zee geblokkeerd. Ze wisten met een list te ontsnappen richting Trebizond (district Pontos), waar ze eindelijk konden rusten en eten verzamelen. Volgens wetenschappers moeten de soldaten toen volop hebben gesnoept van honing van de in die streek veel voorkomende gele Rhododendron Pontica. Ze werden doodziek. Hadden de Colchianen ze dan gesnapt, dan waren de Grieken alsnog in de pan gehakt. Ze overleefden ternauwernood en trokken verder. 

Er zijn ook planten waarvoor je moet uitkijken. Een van de bekendste – en giftigste! – uit de Griekse geschiedenis is de gevlekte scheerling. Zij dankt haar beroemdheid aan de dood van Sokrates, die in 399 v.Chr. door tegenstanders werd aangeklaagd wegens opruiende woorden en het niet respecteren van de toendertijd heersende goden. Sokrates kon kiezen tussen eeuwige verbanning en de gifbeker. Hij koos heel stoïcijns voor het laatste. Men denkt dat het gif werd bereid met gevlekte scheerling (Conium Maculatum). Deze onopvallende plant kan wel twee meter hoog worden en is geen onbekende op de Griekse eilanden. Het sap van deze plant bevat zenuwgif: een kleine hoeveelheid hiervan kan dodelijk zijn. Afblijven dus!

Vertel dat maar eens aan de vogels. Die hebben geen last van gevlekte scheerling-zaadjes en eten er vrolijk van. Geen probleem, zou je zeggen: dat moeten ze zelf weten. Het wordt echter een probleem wanneer de zaadjes-etende-vogels zelf worden opgegeten. Zo is er op Chios een aantal mensen in het ziekenhuis beland na het eten van patrijzen. Na onderzoek bleken de zaadjes van de gevlekte scheerling de boosdoeners.

Je zou denken dat er een jachtverbod op vogeltjes zou volgen, om de vogels in de lucht te houden, in plaats van dood op de grond en later in de pan. Maar nee, de Chioten willen liever het onmogelijke: ze proberen alle gevlekte scheerlingen op het eiland te vernietigen.

Wie Chios of een ander Grieks eiland kent, weet dat dit een schier onmogelijke zaak is: denk aan de onherbergzame gebieden waar nooit een mens komt. En wie zegt dat er geen vogels uit Lesvos een weekje vakantie gaan vieren op Chios en zich vóór de reis lekker volproppen met gevlekte scheerling-zaadjes? Moet dan het luchtruim dicht tussen de beide eilanden of zou het eenvoudiger zijn de vogeljacht te verbieden?

Het is niet te hopen dat een argeloze imker verliefd wordt op de gele rododendrons en besluit zijn bijenkasten er vlakbij te zetten om hun betoverende geur te vangen in honing. Dan zou men vast en zeker deze bloemenpracht een kopje kleiner willen maken en zodoende een van de mooiste lenteattracties van het eiland elimineren.