Explosieve lente

Over de lente, orchideeën en orchideeënjagers.

Persephone, de godin die een half jaar in de onderwereld bij haar man Hades woont en een half jaar op aarde bij haar moeder Demeter, wordt ook gezien als de lentegodin. Immers, wanneer zij teruggaat naar haar moeder, is Demeter, godin van de vruchtbaarheid, zó blij dat ze spontaan alles weer laat groeien op aarde. En zo dus ook deze lente, alhoewel ik Demeter ervan verdenk dat ze ’s winters toch wat bijbeunt, gezien alle chorta (wilde groenten), citrusvruchten en paddestoelen die hier in de winter rijkelijk groeien.

Er waren al mensen die zich zorgen begonnen te maken over de geringe regenval van afgelopen winter, een periode die zich ditmaal kenmerkte door stralend blauwe luchten en heerlijke temperaturen. Maar toen de lente écht aanbrak en Persephone naar boven kwam en de droge aarde zag, moeten zij en haar moeder de handen ineen hebben geslagen om de weergoden te verleiden tot een beetje winters weer: gelukkig zijn de temperaturen niet gedaald, maar de weergoden hebben een groot spel ingezet dat nu al weken duurt; wolkenmassa’s, heftige buien, luidruchtig onweer… het wisselt elkaar in een hoog tempo af en de aarde raakt doordrenkt van het hemelvocht. De zon laat dat van haar kant niet op zich zitten en doet hevige pogingen om terrein terug te winnen. Het resultaat is een broeierige atmosfeer – een subtropisch klimaat waardig – waar de planten van profiteren en vandaar in record tempo uit de grond schieten. Ben je drie dagen niet op je veldje geweest, dan herken je het niet meer terug omdat diverse gewassen hoog de hemel zijn ingeschoten. Zelfs de asperges weten van geen ophouden: na de laatste regenbuien zijn ze gewoon opnieuw begonnen met nieuwe loten aan te maken.

Of ook de vogels ervan profiteren, weet ik niet, maar met de eerste charters zijn eveneens de vogelspotters in groten getale aangekomen en hebben hun posities op diverse strategische plekken op het eiland ingenomen met auto’s, grote statieven en kanonnen van camera’s. Zie je dezer dagen een samenscholing langs de kant van de weg (of wordt de weg versperd door een menigte mensen behangen met apparatuur), dan zijn het vogelspotters die geduldig wachten op dat ene vogeltje dat ze nog niet hebben gespot.

Dit voorjaar zijn er echter andere samenscholingen bijgekomen: de bloemetjesspotters, waaronder opvallend veel orchideeënjagers, die voorheen meestal alleen op pad gingen, maar zich nu ook steeds vaker groeperen om zoveel mogelijk soorten orchideeën met hun camera te kunnen vastleggen. Lesvos was al bekend als een vogelspotparadijs maar krijgt nu ook steeds meer naam als orchideeënparadijs.

Kom je bijvoorbeeld boven Ayasos bij het kastanjebos en wil je in alle stilte een Comperia (Himantoglossum comperianum) bewonderen, dan kan het zomaar gebeuren dat er tien huurautootjes stoppen, waaruit een menigte stroomt die je zonder pardon opzijschuift om dit orchideeënwonder te kunnen vastleggen. Deze hordes zijn nog niet zo geschoold als de vogelspotters: een orchidee tussen al het andere fraaie groen zie je makkelijk over het hoofd en met zoveel mensen is er het risico dat kostbare orchideeën verdwijnen onder de zolen van stevige wandelschoenen. Nou ja, kleine bloemen zijn het inmiddels niet meer: nog nooit werden de orchideeën zo groot als dit voorjaar, alsof Demeter met de regen heeft zitten knoeien en er kernafval in heeft gedaan zodat alles groter dan normaal wordt (wanneer in Amerika buitengewoon grote vissen aanspoelen, gaan de geruchten dat dit te wijten is aan de lekken van de kernreactors in Fukushima (Japan) tijdens en na de verwoestende tsunami van 2011, alhoewel de wetenschappers dit verwerpen). Vakantieparadijs Griekenland (en de andere landen rond de Middellandse zee) zal nog heel veel gaan beleven, wanneer de Syrische chemische wapens op de Middellandse zee zullen worden vernietigd en het spoelwater met resten van zwavel-, mosterd- en sarin gas de vissen zal bijvoeren. Zullen we hier volgend jaar dan ook gigantische inktvissen en andere zeemonsters krijgen, of zal de zeebevolking een jammerlijke dood sterven (o sorry, experiment vernietiging chemische wapens mislukt!)?

Orchideeën zullen dan wel niet snel in monsters veranderen, maar wie weet onder welke invloeden zij van habitat zullen veranderen. Zo lijken orchideeën die normaal in het warme zuiden groeien, steeds meer op te rukken naar noordelijke gebieden, en worden er dit voorjaar op Lesvos opeens weer orchideeën gespot die men twintig jaar uit het oog was verloren. Orchideeën zoeken is dan ook niet alleen een kwestie van verschillende soorten vinden, maar voor sommige mensen ook het bestuderen van hun habitat (omgeving waarin ze gedijen), de hybriden en de mutaties.

We zullen het dit jaar maar wijten aan de weersomstandigheden, die een explosieve groei van alles wat groen is en van bloemen met uitbundige bloei mogelijk hebben gemaakt. Wat dat betreft hebben Demeter en Persephone goed werk verricht. De Griekse goden zijn overigens niet altijd van die lieverdjes (de weergoden bijvoorbeeld strooien nu eenmaal wel eens roet in het eten van vakantiegangers), maar ze hebben tot nu toe wel de wereld in stand weten te houden. De vraag is nu of ze Moeder aarde nog steeds kunnen redden, nu het chemisch afval langzaam maar zeker over de zeeën van Poseidon en de aarde van Demeter wordt verstrooid.