(Kleine piramides bij Nifida)

Na een week lang loodgrijze wolken met een koude stevige wind, zette de zon de aanval in om al die wolkenmassa’s weg te blazen. Nu beconcurreren lucht en zee elkaar om de mooiste tinten blauw. Het najaar heeft haar kleurrijke plek weer ingenomen en wanneer je over het zonovergoten landschap uitkijkt, zul je regelmatig rookpluimen naar de hemel zien reiken. Daar zijn mensen hun velden aan het opruimen om ze gereed te maken voor de olijvenoogst. 

De Grieken hebben dan wel niet de telefoon uitgevonden, maar hadden heel vroeger andere ingenieuze systemen om te communiceren. Zo werd de overwinning op de Perzen tijdens de slag van Marathon in 490 v.Chr. in Athene gemeld door de hardlopende koerier Philippides. Hij rende de afstand in recordtijd en viel dood neer toen de boodschap was overgekomen. Tot zijn eer ontstond de marathonloop, een sportevenement dat nu nog steeds mateloos populair is.

Volgens Homeros, Aeschylos en Vergilius werd er tijdens de Trojaanse oorlog in de 12^de of 13^de eeuw v.Chr. vuur gebruikt om te communiceren: fryktories. De Griekse overwinning werd bijvoorbeeld in enkele uren ongeveer 600 kilometer verderop in Mycene bekendgemaakt door middel van vuursignalen. Wat zullen de Lesvorianen toen hebben kunnen roddelen over wat er zich in Troje afspeelde: de vuurlinie die boodschappen overseinde begon tegenover Lesvos op de berg Ida (de Kaz Dagi in Turkije) en ging verder via bergtoppen op Limnos, Athos, Makistos (nu Kandilion op Evvia) en verder landinwaarts tot de mythische stad Mycene, dat ergens onder Korinthië lag. Of ze in die tijd al het slimme systeem gebruikten van twee torens waarop vijf toortsen stonden waarmee ze het alfabet konden overseinen, is me niet helemaal duidelijk. 

Vuursignalen zijn eeuwenlang gebruikt. De fryktories waren de voorlopers van de vuurtorens. Ze werden gebruikt om de scheepvaart te helpen en functioneerden als waarschuwingsteken dat er een vijand in aantocht was. Vooral de Griekse eilanden werden vroeger geteisterd door piraten, en op buureiland Chios zijn om die reden nog talloze wachttorens te vinden.

Toen ik met vrienden afgelopen week bij Nifida een pad insloeg richting het einde van de Golf van Kalloni, werden we verrast door een zeshoekige massieve toren. Verderop stonden er nog twee. Toen we goed in de rondte keken, zagen we aan de overkant van de golf nog drie van die piramide-achtige constructies staan. Het leken een soort vuurtorens, waar bovenop een vuurtje kon worden gestookt. De platte top bood echter niet veel ruimte voor een vlammende takkenbos en ik kan me zo voorstellen, dat met een beetje wind de hele omgeving in de fik zou kunnen vliegen. 

Het leek me geen waarschuwingssysteem tegen – bijvoorbeeld – piraten, want vanaf de bewoonde wereld waren ze niet te zien. Was het een bakensysteem voor de schepen om de mond van de Golf van Kalloni heelhuids door te komen? Terwijl de meeste torens pontificaal aan zee stonden, was er eentje hoog tegen de rotsen geplakt, een ander hoog op een berg en aan de overkant balanceerde er eentje op een hoge, uitstekende richel. 

Lokale vissers beaamden dat het bakens voor de scheepvaart waren. Heel oud, maar gerestaureerd met flinke plakken cement. Wat ze ook zijn en uit welke tijd ze ook stammen, ik weet zeker dat deze oplichtende, ooit waarschijnlijk wit gekalkte, piramides – daar in het ruige landschap vol rode stenen – een communicatiemiddel waren.

Tijdens de zomer was er ergernis over de laserstralen die elke nacht de lucht in werden geslingerd door discotheek oXi. Als een baken in de nacht voor discogangers. Misschien is het een idee om in plaats van sterrenhemel vervuilende laserstralen torenpiramides langs de wegen te bouwen om zo de route aan te geven naar de oXi. Dat leidt tot minder overlast en is een mooi gebaar naar de oude geschiedenis.

De rookpluimen die nu overal in het Lesvoriaanse landschap zijn te zien, kunnen geïnterpreteerd worden als de boodschap ‘hier wordt gewerkt’, maar zijn natuurlijk niet als vuursignaal bedoeld. Of zouden er boeren zijn die door middel van een rooksignaal hun vrouwen waarschuwen dat ze klaar zijn en het eten op tafel moet worden gezet? Het zou zomaar kunnen, want de moderne mobiele telefoon heeft niet overal bereik op het eiland en dan moet je inventief worden. Kijk maar naar de oude Grieken.