September

In de Griekse oudheid telde de Attische kalender 12 maanden en was de derde maand Boedromion, wat tegenwoordig half september oktober is. Dat was even slikken toen de Romeinen kwamen, want volgens hen telde een jaar slechts tien maanden, beginnend in maart. Keizer Julius Caesar plakte echter later weer twee maanden vóór maart en liet het jaar met de Juliaanse kalender in januari beginnen. Zo werd de oorspronkelijk zevende maand september de negende maand van het jaar.

Paus Gregorius XIII zette in 1582 de puntjes op de i door elke 4 jaar een schrikkeldag in te stellen. Nu leeft de wereld nog steeds met de Gregoriaanse kalender, behalve in Nepal, Ethiopië, Iran en Afghanistan waar ze vasthouden aan een eigen kalender, net als sommige godsdiensten, zoals het Orthodoxe geloof die in de Juliaanse kalender is blijven steken. De Romeinse namen van de maanden die zijn afgeleid van cijfers – september (7),  oktober (8), november (9) en december (10) – zijn nooit meer gecorrigeerd.  

De afgelopen maanden worden de heetste, ooit geregistreerde, Griekse zomer genoemd. Het begon al in juni met een venijnige hittegolf waardoor argeloze, veelal oudere toeristen overvallen werden. Ze probeerden de warmte te trotseren door te gaan wandelen, waarna ze niets meer konden vertellen over hun dwaze avontuur. Van de meer dan tien toeristen die afgelopen juni op verschillende eilanden verdwenen is niet iedereen teruggevonden. Het laatste slachtoffer viel enkele weken geleden op Samos, tijdens een pittig hete maand augustus.

De Griekse natuur heeft veel meer ervaring met hitte en droogte, ook al leken de druiven dit jaar wel moeite te hebben met de hoge temperaturen. September is de Griekse maand om druiven te plukken, maar al in augustus moesten druivenplukkers het opnemen tegen legers grote, dorstige wespen, dankzij de hoge temperaturen. Het gros van de druiven die zich in het zonlicht koesterden, waren al verdwenen toen hun oogstmaand aantrad.

De vijgenbomen waren wél in hun element. Die presenteerden al begin augustus rijpe vruchten en uiteraard was de onbarmhartig hete augustuszon prima om ze te drogen. Wanneer je goed zoekt, kun je zelfs eind september nog enkele zoete exemplaren vinden.

Olijfbomen zijn behoorlijk hittebestendig, als ze maar een koele en natte winter hebben. Ze zijn vooral afkerig van warme en droge winters, zoals die van vorig jaar. Nu staat een deel van de bomen er leeg en petieterig bij, smachtend naar regen, terwijl van een ander deel juist de zwaar beladen takken naar beneden zakken, ondanks de veelal klein uitgevallen olijven. Men verwacht deze winter een vele malen betere oogst dan de magere van vorig jaar. Hopelijk gaat die binnenkort niet verziekt worden door de grootste vijand van de olijven: de fruitvlieg dakos. Het zou fijn zijn als die ettertjes waren gesloopt door de hittegolven, zodat ze niet meer verleid kunnen worden door de vele olijven die al blauw beginnen te kleuren. De eerste dakos-slachtoffers rollen echter al over de grond.

Falcon, het bedrijf dat in Sigri circa 40.000 olijfbomen exploiteert, heeft de strijdbijl met de dakos opgepakt door eenvoudigweg veel vroeger met het oogsten te beginnen: in plaats van eind oktober, begin november, worden bij hen, net als vorig jaar, de netten al gevuld vanaf eind augustus. Wat zijn vruchten heeft afgeworpen, want dit jaar wonnen ze met hun olijfolie Ol’eve drie gouden plakken tijdens de meest prestigieuze olijfoliecompetitie: NYIOOC, oftewel de New York International Olive Oil Competition.

Ook de Griekse wateren warmen op. In augustus werd een recordtemperatuur in de Egeïsche Zee gemeten: 28 oC. In Piëria, Noord-Griekenland, hebben ze zelfs watertemperaturen van boven de 

30 oC gemeten, waardoor 80% van hun mosselen het loodje legde en er afgelopen zomer amper viel te oogsten. Maar dat was op mosselboerderijen, waar het er wat warmer aan toegaat. Op Lesvos, in de Golf van Kalloni en de Golf van Jèra, leven wilde mosselen die niet zulke watjes zijn en wel wat meer kunnen hebben. 

Een warme zee is niet alleen uitstekende brandstof voor extreme buien, bliksem, hevige stormen en andere ongewone fratsen van het weer, maar ook voor de  papegaaivissen (Scaridae) die hun leefgebied hebben vergroot en nu zo’n beetje overal in de Griekse opwarmende wateren zwemmen. Als het zo doorgaat, wordt de Egeïsche Zee nog eens een tropisch aquarium vol bontgekleurde vissen en raakt de negende maand die genoemd is naar de zevende maand, haar druivenoogst voorgoed kwijt.