Wat heeft Lesvos toch met paarden? Je ziet ze overal op veldjes rondscharrelen, maar er wordt niet veel op gereden. De zeldzame keren dat ze van stal worden gehaald, is tijdens de panijires, kleine lokale festivals.
Paarden werden in de oudheid vooral geassocieerd met de goden. Deze hemelheersers gebruikten hen als trekdieren voor hun wagens, zoals bijvoorbeeld Poseidon deed, maar ook als beloning voor stervelingen. Paardrijden was vroeger alleen weggelegd voor goden, koningskinderen én voor de grote krijgers.
Er wordt gezegd dat de Grieken een van de eerste volkeren waren die paarden inzetten in hun oorlogen. Niet alleen konden ze zware karren naar het strijdperk trekken, al snel werd ook ingezien dat je op een paard op het slagveld veel sneller was dan het voetvolk. Zo trok de held Achilles de strijd om Troje in met twee sprekende paarden: Xanthos en Balios. En Boekefalos, de legendarische viervoeter van Alexander de Grote, kreeg een stad naar hem vernoemd toen hij omkwam.
Een paard in Griekenland was dus een teken van rijkdom. Daar kan ik me iets bij voorstellen, want zo’n dier vreet je de oren van het hoofd. Wat is de rol van een paard in onze tijd? De paardenbezitters die ik op het eiland ken, hebben niet één maar zelfs meerdere paarden. Het zijn echter veelal arme lui die – god mag weten hoe – de eindjes aan elkaar moeten zien te knopen. Als je ze vraagt waarom ze meerdere paarden hebben, dan is het antwoord geheid: “Ik ben zó gek op paarden!”. En wat doen ze er zoal mee? Nou, een of twee keer per jaar de dieren showen tijdens feestelijke parades.
Die arme paradepaardjes worden gedurende een heel jaar netjes in leven gehouden, krijgen enkele dagen vóór het feest een stoomcursus om conditie op te bouwen en in de pas te lopen, en worden dan pardoes tussen feestgangers gegooid om fraai uitgedost rond te paraderen of mee te doen aan paardenraces.
Het is vooral tijdens de zomermaanden dat al die panijires plaatsvinden, bijna ieder dorp op Lesvos heeft er een en elk weekend wordt er wel ergens eentje gevierd. De bekendste is het stierenfeest in Aya Paraskevi, waar een stier wordt geofferd (tot afgrijzen van veel dierenbeschermers) en waar het gerucht gaat dat paradepaarden ouzo krijgen geserveerd om lekker op gang te komen. Ook Molyvos heeft een opgetutte stier vooroplopen in zijn jaarlijkse optocht, maar die gaat na afloop mooi weer naar huis. Toch wordt er ook in Molyvos een dier geofferd, want net zoals in Aya Paraskevi worden grote ketels op open vuurtjes gezet om gedurende de nacht een soort pap te koken van vlees, granen en kruiden, de zogenaamde kiskeki, die wordt uitgedeeld aan de feestgangers. Ik heb deze smurrie één keer geproefd, maar zoals wel meer met van die traditionele Griekse feestgerechten (bijvoorbeeld de majeritsa, een vette bouillon bereid met orgaanvlees, geserveerd in de Paasnacht) moet je behoorlijk slikken om het spul weg te krijgen.
Geiten geven melk of zorgen voor vlees, schapen worden ook gegeten (vroeger hield je schapen voor de wol, maar dat is tegenwoordig gedane zaak dankzij goedkopere wol uit nog armere landen), kippen leggen eieren en ook zij eindigen op het bord. Maar wat is het nut van een paard? In Griekenland is het uit den boze om paardenvlees (en ezelvlees) te eten. Voel je je een koningskind, wanneer je een paard bezit dat je nauwelijks kunt onderhouden en dat alleen maar op een veldje rond hobbelt? Er zijn ook mensen die het paarden houden hebben opgegeven en hun dieren hebben vrijgelaten in de natuur. Op een hoge prairie nabij Mandamados dwaalt al jaren een kudde verwilderde paarden op zoek naar de paardenhemel.
Lesvos is vergeven van kleine instellingen die zich inzetten voor zielige honden en katten. Ze zijn vooral heel goed in het redden van kettinghonden, die de boeren hier gebruiken om vossen bij hun schapen weg te houden. Ik vraag me af waarom er nog geen vereniging is, die zich inzet voor het welzijn van paarden die alleen worden gebruikt voor de panijires. Regelmatig worden ze de rest van het jaar ergens geparkeerd met gekluisterde benen, waar ze het zelf moeten uitzoeken. Is dat nou een paardwaardig bestaan?