(Kasteel van Mytilini)

Bij Sigri zijn talloze nieuwe versteende bomen gevonden, er is een treinverbinding gekomen tussen Anaxos en Molyvos, de opening van de discotheek oXy heeft het eiland in één klap op de Griekse kaart gezet van uitgaande jongeren, er zijn tal van nieuwe chartervluchten bijgekomen en een aantal dagen geleden is er een tweewekelijkse bootverbinding met Izmir gerealiseerd. 

En alsof dat nog niet genoeg nieuws is: de Spaanse firma Iberdrola werkt aan een zogenaamd energielandschap: het windmolenpark in het westen, dat in enkele jaren dit prachtige deel van het eiland zal moeten omtoveren tot een nieuwe toeristische attractie, namelijk luisteren naar zoemende wieken, omhoog turen naar de 67 meter hoge windmolens die – zoals eens de sequoia bomen die er miljoenen jaren geleden stonden – ijdel naar de hemel reiken. En dat alles in een geopark van UNESCO! 

Voor Iberdrola is Lesvos (én Chios en Limnos) een waar walhalla waar ze het geld uit de lucht kunnen plukken. Het is een puur commercieel bedrijf: de elektriciteit die via de 153 molens op Lesvos zal worden gegenereerd, zal naar de hoogste bieder gaan en dat zal niet het eiland zijn.

Wat ook nieuw is, is het douanehuisje in de haven van Pètra. Hekken en gebouwtjes staan gereed om de eerste toeristen op te vangen die vanuit Pètra naar Turkije willen. Maar de hoofdstad Mytilini wil deze bootverbinding eigenlijk in haar haven houden, bang dat er anders geen toerist meer één voet in Mytilini zet. Dus levert de lokale overheid geen douanebeambten.

Vroeger bestond Lesvos uit verschillende stadstaatjes, waarvan de steden Mithimna (de oorspronkelijke naam van Molyvos) en Mytilini er de dienst uitmaakten. Wanneer je de geschiedenis van het eiland induikt, vind je een duizelingwekkend aantal overheersers, zoals de mythische koning Makaras, amazones, Perzen, Atheners, Egyptenaren, zeerovers, Romeinen, de Italiaanse familie Gateluzzi en Ottomanen. Die machtswisselingen gingen niet zonder slag of stoot en regelmatig waren Mithimna en Mytilini verdeeld over welke partij ze in een oorlog zouden steunen. 

Mytilini was vroeger een eilandje dat door een kleine zeestraat van Lesvos was gescheiden. Die waterweg was van cruciaal belang om de zuidelijke en noordelijke havens met elkaar te verbinden. Voor de voetgangers waren er marmeren bruggen die het water overspanden. Er zijn archeologen die menen dat Mytilini vroeger het Venetië van het Oosten was. De zeestraat slibde echter geleidelijk aan dicht en uiteindelijk besloot men – ook ter verdediging van de burcht – om de hele boel te dempen. De hedendaagse grootste winkelstraat Ermoe geeft aan waar de zeestraat vroeger liep.

Waar Mithimna zijn macht en rijkdom vandaan haalde, weet ik niet zo goed. Het had (net zoals Mytilini) eigen munten en een grote, stevige burcht, maar beneden het stadje was enkel een vissershaven, zoals die er nu ook is. Toch streed men regelmatig met Mytilini om de macht over het eiland. 

In het jaar 428 v.Chr. kwam Mytilini (net lid geworden van de Delische bond, een verbond tussen Griekse staten) in opstand tegen Athene, dat als hoofd van die bond de andere staten uitbuitte. Mytilini probeerde alle staten van het eiland bij elkaar te krijgen, maar Mithimna (meestal dikke vriendjes met Athene) weigerde de opstand te steunen. Mytilini begon stiekem met het versterken van zijn oorlogsvloot, het inkopen van extra tarwe en andere maatregelen om Athene van zich af te kunnen slaan. Maar dankzij een overvloed aan spionnen duurde het niet lang of Athene kreeg lucht van de zaak (het verhaal is nog ingewikkelder, zoals altijd in de wereldpolitiek). Het komt er op neer dat de Volksvergadering van Athene (ekklèsia) besloot dat alle mannen uit Mytilini moesten worden gedood en dat vrouwen en kinderen moesten worden verkocht als slaven. Een delegatie spoedde zich naar Lesvos om de straf uit te voeren. Ze begonnen met het executeren van zo’n duizend gevangenen, maar daarna krabden ze zich achter de oren en vroegen zich af of ze nu echt zulke barbaren waren geworden. Men eiste een tweede bijeenkomst van de Volksvergadering in Athene. Daar pleitte een zekere Kleon ervoor om het vonnis te handhaven. Ene Diodotos echter was ervan overtuigd dat het in het voordeel van Athene was om de burgers van Mytilini te sparen, zodat ze als bondgenoot konden blijven leven. De burgers van Athene stemden voor Diodotos en zo werd Mytilini gered. 

Ik kan me zo voorstellen dat je als burger van Mithimna in die tijd beter geen boodschappen kon gaan doen in Mytilini… Hoe dan ook: dit tweede debat van de Volksvergadering van Athene is de geschiedenis ingegaan als het Mytileense debat.

Wanneer je vandaag weer een ekklèsia zou uitroepen, is het nog maar de vraag welke spreker door het volk geloofd zal worden. Zo zijn er vertegenwoordigers (of mensen die een flinke duit in hun zak hebben gestoken) van die fijne maatschappij Iberdrola geweest, die de bewoners van het westen van het eiland flink wat stroop om de mond hebben gesmeerd met de bewering dat het windmolenpark hen een heleboel banen en geld zal opleveren. Blijkbaar had de tegenpartij, waaronder veel milieubeschermers, geen overtuigende spreker meegebracht: de bewoners van het westen hebben hun fiat gegeven aan het windmolenpark waarvan de aanleg voornamelijk hun omgeving eens goed zal verbouwen met 100 km zes meter brede wegen ten behoeve van de installatie van de windmolens, die straks de natuur zullen terroriseren met hun flap-flap-geluid. 

Een volksvergadering over een excursieboot die vanuit Pètra naar Turkije mag varen, is ook broodnodig. De Mytileense winkeliers zullen zo tegenover die van Molyvos en Pètra komen te staan, tezamen met de reisagenten. Wat mij betreft zouden ze allemaal eerst het Mytileense debat moeten bestuderen, zodat het gezonde verstand zal zegevieren. Want de meeste toeristen die in het noorden en westen van Lesbos verblijven, komen echt niet voor Mytilini naar het eiland en raken alleen maar geïrriteerd wanneer ze eerst die lange weg naar de hoofdstad moeten afleggen om op de boot naar Turkije te komen. Mytilini heeft bovendien ook al de bootverbinding naar Izmir gekregen, plus een regelmatige luchtverbinding met Istanbul. 

Ook al is Lesvos nu één gemeente, de burgemeester is wel heel erg op de hand van ‘zijn’ hoofdstad. Hij zou moeten inzien dat het voor de gehele gemeente beter zou zijn, wanneer de toeristen meer tijd zouden kunnen doorbrengen in de dorpen dan op de weg en in de bus. Het is dus weer het oude liedje: de strijdbijl tussen Mithimna en Mytilini lijkt weer te zijn opgegraven: ik ben benieuwd of Athene gaat ingrijpen…