In de hoofdstad Mytilini viel begin van de week een brandlucht te ruiken. Het smeulende vuur werd de volgende dag geblust met regen. Vluchtelingenkamp Moria brandde deels tot de grond toe af en ook al kreeg je in het noorden van het eiland daar niets van mee, de media hadden het wel geroken. Maar de Europese politici niet. Die slaan zichzelf op de borst in de mening dat hun deal met de sultan hen gered heeft van een vluchtelingenzondvloed. Kennelijk wachten ze eerst op de foto van een dood kind in een kamp, voordat ze weer wat actie beloven en niet nagekomen beloftes gaan uitvoeren.

De hele situatie doet mijn hart bloeden en mijn frustratie over politiek oplaaien. Maar zoals de toeristen die hier afgelopen zomer zijn geweest, wel weten, gaat het leven op het eiland (behalve dan in Moria rond de kampen) gewoon door. Tenslotte moeten hier tienduizenden Grieken ook nog een landelijke crisis overleven.

Het weerhoudt culturele organisaties er ook niet van festivals te organiseren. Afgelopen zomer bruiste het eiland van de activiteiten, niet alleen voor toeristen maar ook voor de bewoners. De absolute top vormde het Molyvos International Music Festival, misschien wel het beste klassieke muziekfestival van Griekenland, waar jong internationaal talent gewapend met onder andere Stradivariusviolen en een Steinwayvleugel ongekend mooie muziek ten gehore brachten tijdens sprookjesachtige openluchtconcerten in het kasteel. Het is me nog een raadsel hoe die prachtige vleugel in het kasteel van Molyvos terecht is gekomen.

Dit soort evenementen trekt mensen aan die niet als persmuskieten op slecht nieuws afkomen, maar op de charme van het eiland zelf.

Het Turkse echtpaar Can en Sevda Elgiz wil ook een ander publiek naar Mytilini brengen. Ze verzamelen moderne kunst en bieden jonge kunstenaars een podium in het openbare Elgiz Museum in Istanbul, de plek waar ze hun uitdijende collectie kunst die niet meer in hun huis past, hebben ondergebracht.

Komende maand gaat een deel ervan tentoongesteld worden in Mytilini. Met een bijzondere reden: Can Elgiz’ voorouders, de Kulassizades, heersten generaties lang als gouverneur op Lesvos en Cans overgrootvader Halim Bey was het laatste Ottomaanse opperhoofd voordat het eiland in 1912 weer onder Grieks gezag viel. Grootouders, vader, moeder en kinderen verlieten hun geboortegrond elf jaar later, nadat het Vredesverdrag van Lausanne was ondertekend en de massale bevolkingsruil plaatsvond, om zich te vestigen in Ayvalik. Het familiehuis in Mytilini, waarin Cans moeder opgroeide, bleef leeg achter, maar staat honderd jaar later nog steeds fier overeind. Bekend onder de naam Halim Bey Mansion werd het gerestaureerd en ingericht als een gemeentelijke kunstgalerie. Voor Can een rede om de banden weer aan te halen, zeker nu het eiland positieve energie nodig heeft.

Na de indrukwekkende reeks van film- en popsterren, kunstenaars en de paus, die de Griekse bevolking een hart onder de riem kwamen steken, komt nu de crème de la crème van de kunstwereld naar het eiland, want de Elgiz vallen voor grote namen, zoals Karel Appel, Robert Rauschenberg, Julian Schnabel, Andy Warhol en Gilbert & George. Welke van de werken de Egeïsche zee gaan oversteken, is nog niet duidelijk. De tentoonstelling Lines of passage, is samengesteld door de Turkse curator Baṣak Senova, ook al niet de eerste de beste organisator van tentoonstellingen.

Vroeger was het heel gewoon om enkele dagen naar een stad af te reizen voor een tentoonstelling. Ook nu trekken kunstminnaars massaal naar grote publiekstrekkers, alhoewel je tegenwoordig lang van te voren kaartjes moet bestellen en maar moet hopen dat je wat van de kunst kunt zien in plaats van oneindige rijen wachtende mensen. Het lijkt een nieuwe trend in de kunstwereld om tentoonstellingen te organiseren op wat minder bekende plekken, en zo vormt Mytilini een prima gelegenheid om dat uit te gaan proberen. Kunstliefhebbers: spoed u naar het Parijs van de Egeïsche zee, Lesvos!

En: kunstenaars opgelet! (zoals Marina Abramovic, die afgelopen voorjaar in Athene werkte) Hier is het eiland van de nieuwe kunstwereld! Ai Weiwei heeft het al ontdekt. En aangezien de vluchtelingencrisis door kunstenaars niet kan worden genegeerd, zullen er vast nog meer volgen.

(De tentoonstelling zal van 30 september tot 11 november te zien zijn in het Halim Bey Mansion te Mytilini)