De weilanden van Poseidon

(Posidonia oceanica. Photo: Wikipedia)

Mei was een maand waarin de weergoden dronken leken en de zomer op afstand hielden. Chloris daarentegen, godin van de bloemen, ging helemaal uit haar dak. Ooit werd ze ontvoerd door de westenwind Zephyros, waarna ze hem trouwde. Links op een beroemd schilderij van Sandro Botticelli zie je het echtpaar getuige zijn van de geboorte van Venus, Romeinse godin van de liefde. Chloris was waarschijnlijk ook verantwoordelijk voor de metamorfose van een aantal jongelingen in lentebloemen, zoals Crocus, Hyacinth en Narcissus.  

Terwijl de velden, boomgaarden en zelfs de bossen van Lesvos een kleurrijke orgie van bloemen waren, vulden onderwatervelden zich ook met bloemen en stroopten wetenschappers kustlijnen af om fruit te rapen. Er bestaat namelijk een zeeplant die bloeit en vruchten geeft: Posidonia oceanica. Een zeegras dat dik bebost hele zeebodems vult en eens in de vijf tot tien jaar zee-olijven produceert. De laatste keer dat werd geregistreerd dat ze bloeiden, was in 2013.

Het gras is naar Poseidon genoemd, een van de twaalf grote Griekse goden die de baas speelden op de Olympos. Hij heerste over oceanen, stormen, aardbevingen en was god van de paarden. Perfect voor een speciale rol op Lesvos, zou je denken: door zee omgeven, af en toe opgeschrikt door harde winden of een bevende aarde en gek op paarden. 

Poseidon kende een moeilijke start. Zijn vader Kronos was zo bang dat een van zijn kinderen hem van de troon zou stoten, dat hij ze allemaal opat. Poseidon was het vijfde kind. Na hem kwam Zeus, maar toen had hun moeder Rhea genoeg van Kronos’ wrede vraatzucht en verborg Zeus in een grot, waar hij werd opgevoed door nimfen. Later zou Zeus zijn vader een middeltje hebben toegediend, waarop Kronos al zijn kinderen weer levend uitspuwde.

Poseidon is nooit populair geworden. In de strijd om de titel ‘Beschermgod van de Griekse hoofdstad’, verloor hij van godin Athene die met een olijfboom kwam aanzetten, terwijl Poseidon een bron uit de aarde toverde die echter zout water gaf.

Misschien heeft Poseidon op Lesvos geoefend met het slaan van bronnen en werd zijn bron in Athene gesaboteerd. Uit de vele Levoriaanse bronnen stroomt tenminste verkoelend en zoet water. Maar ook die bronnen hebben van Poseidon geen held gemaakt. Voor zover bekend stonden op Lesvos alleen tempels voor Zeus (Messa), Dionysos (Messa en Fokas), Cybele (Messa) en Apollo (Klopedi). 

Poseidon met zijn beroemde drietand kon zelfs zijn naam niet aan de zee geven waar hij het liefst in rondzwom: de Egeïsche zee. Nu kan hij echter trots zijn op zijn zeegrasbossen, ook al heet Posidonia oceanica ook wel Neptunus [de Romeinse naam voor Poseidon] gras of Mediterraans lintkruid. Tegenwoordig vormen de Weilanden van Poseidon een graadmeter voor de kwaliteit van het milieu: ze houden vervuilende stoffen vast en zijn gevoelig voor veranderingen in hun leefomgeving. Bovendien zijn ze de grootste producenten van zuurstof op de wereld, beschermen ze de kusten en vormen ze een rijke habitat voor verschillende zeedieren en -planten.  

De oude Grieken maakten een schoonheidscrème met fijngestampt zeegras en water. Minoïsche vrouwen mixten moerbeien, bloemen en zeegras om een blos op hun gezicht te toveren, en nog steeds is Posidonia oceanica een gewild ingrediënt voor schoonheidsmiddelen. Niet lang geleden was er een straatverkoper in Athene die besloot zeegras in matrassen te stoppen. Hij heeft inmiddels meerdere beddenzaken verspreid over de gehele wereld (Coco-mat). Een andere Griekse firma verwerkt het in zonnebrillen, telefoonhoezen en dozen (PHEE en Zeyelo).  

Op Lesvos – dat is omgeven door zeegrasweilanden – wordt Poseidon oceanica hoogstens gebruikt als mest: men laat het een winter lang ontzouten door wind en regen, en in het voorjaar is het een prima substantie geworden om je planten mee te verwennen. Op veel stranden liggen de gedroogde bruine slierten zeegras hoog opgestapeld en zo voor het grijpen. De meeste mensen halen hun neus op voor zo’n strand, niet beseffend wat voor een gezonde ondergrond het vormt om je handdoek op uit te spreiden: het kriebelt misschien een beetje, maar is heerlijk zacht en warm. 

Hele legers toeristen hebben deze maand kunnen smullen van de schitterende bloemenweelde en de flierefluitende vogels op het eiland, maar de eens in de zoveel jaar bloeiende weilanden van Poseidon zijn nog steeds een diep geheim.