(Kerstmarkt Molyvos)

Zou er in Griekenland Sinterklaas worden gevierd, dan zouden de vrouwencoöperaties overuren moeten draaien, want als er plekken zijn in Griekenland die gespecialiseerd zijn in zoetigheid maken – naast de officiële bakkers – dan zijn het wel deze groepen vrouwen die koekjes, jams en marsepein maken.

Deze lokale bedrijfjes werden enkele decennia geleden opgezet om de vrouwen op het platteland uit hun geïsoleerde positie van boerin en huisvrouw te halen. Zo leerden ze een bedrijfje te runnen en konden ze een eigen inkomen verwerven. Sinds 1980 zijn er wel 11 vrouwencoöperaties op Lesvos ontstaan. De meeste hebben gekozen voor het inmaken en bakken: een logische keuze, want vooral in de plattelandsgebieden is er door het jaar heen een overvloed aan fruit en groenten. Inmaken kost veel tijd, dus is het wel zo gezellig dat wanneer je met een aantal vrouwen rond een tafel met bergen noten of fruit zit, je lekker kunt beppen, roddelen en lachen tijdens het oneindig lange kraken, schillen en ontpitten. Zo zijn de vrouwencoöperaties een uitkomst voor de zich vervelende huisvrouwen, worden kleine oogsten gedeeld en ingemaakt en zijn ze ook belangrijk voor het behouden van traditionele recepten, want reken maar dat de dames alles bereiden, zoals de oma’s hen dat geleerd hebben.

De enige vrouwencoöperatie – voor zover ik weet – die hier op het eiland iets anders doet, is die in Pètra, waar de vrouwen sinds 1983 een bed & breakfast hebben opgezet en ze een klein restaurantje boven een café aan het centrale pleintje aan zee runnen.

Bij de andere coöperaties koken ze allerhande jams, vervaardigen ze de beroemde gliko toe koetalioe (zoet ingemaakt fruit en groenten) en bakken ze naar hartenlust koekjes en taarten. Ook maken ze marsepein van amandelen en walnoten, die ze in kunstzinnige bloemen of andere decoratieve vormen kneden. Deze prachtige creaties worden uitgedeeld bij bruiloften of andere feestelijke evenementen. Ik ben gek op marsepein, maar wanneer ik zo’n exotische bloem krijg, blijft hij wekenlang op tafel staan pronken, totdat er zoveel stof op is neergestreken dat hij weg kan worden gegooid. 

Suikergoed, chocoladeletters en pepernoten zouden ze in de vrouwencoöperaties ongetwijfeld ook kunnen produceren, ware het niet dat de Grieken begin december niet zo’n snoepgolf kennen, omdat de dag van Sinterklaas hier geen kinderfeest is. Voor de Grieken is Sint Nikolaas de beschermheilige van de vissers, en al zijn naamgenoten vieren op 6 december trouw hun naamdag.

De Grieken eten sowieso weinig snoepgoed. Je hebt wat ouzo- en mastiekzuurtjes, die waarschijnlijk meer voor de toeristen worden gefabriceerd, en er wordt Turks fruit gemaakt: loekoemia (stevig, gelei-achtig ingemaakt fruit in blokjes en bestrooid met poedersuiker). Je zou bijna denken dat ze met al die natuurlijke producten gezond snoep fabriceren, maar er gaat natuurlijk wel een grote hoeveelheid suiker in. 

Alle Griekse feestdagen kennen hun traditionele zoetigheid, voornamelijk gebak, taart of koekjes. Met de kerst bijvoorbeeld zijn dat koerambiedes (amandelkoekjes) en melomakarona (in een honingsiroop gedoopte koekjes); kerstkransjes en chocoladeballen maken geen deel uit van de Griekse kerstcultuur, want er is geen kerstboom om ze in te hangen, ook al duiken versierde takken of bomen tegenwoordig wel eens op, een trend die is komen aanwaaien vanuit het buitenland.

Gesuikerde amandelen (amandelen met een suikerlaag), koefeta in het Grieks, is misschien wel het enige traditionele Griekse snoepgoed. Deze worden bij de uitnodiging voor een bruiloft of doop in vrolijk gekleurde tule zakjes gegeven: de bittere smaak van de amandelen staat symbool voor de moeilijke tijden in een huwelijk of een leven, en de zoete laag uiteraard voor de gelukkige perioden. Zo symboliseert de gesuikerde amandel een gezond huwelijk in goede en slechte tijden. Bovendien moet er een oneven aantal in het zakje worden gedaan, omdat een even aantal een scheiding zou kunnen bevorderen (een oneven aantal kan niet gedeeld worden).

De snoepmaand is dus weer aangebroken, ook hier in Griekenland, waar ze volop aan het bakken slaan. Wegens de crisis zal menige huismoeder haar taarten en koekjes zelf produceren en zullen de straatjes van dorpen en steden zich langzaam vullen met een heerlijk, zoete baklucht. Of de vrouwencoöperaties, die vaak pittige prijzen hanteren, de huidige crisis gaan overleven, is nog maar de vraag.