Afgelopen weken, vooral in de weekenden, krioelden de bossen op Lesvos van de paddenstoelenplukkers. Zelfs op steile hellingen in de dennenbossen zag je sporen van omgewoelde aarde en paddenstoelen die geplukt waren, maar weggegooid wegens een teveel aan wormen. Het is de nieuwste rage hier op het eiland.

De gemiddelde Lesvoriaan kent alleen de pèperites (gepeperde melkzwam; Lactarius piperatus), die zich onder dennennaaldtapijten verstoppen, waarvan de witte exemplaren in grote hoeveelheden voorkomen en behoorlijk groot kunnen worden. In stukken gesneden en gefrituurd zijn ze erg lekker. Ook de smakelijk biefstukzwam (Fistulina hepatica) – die tegen boomstammen groeit – kan zó in de pan.

Ötzi, de sneeuwman, die eens duizenden jaren v.Chr. (in de kopertijd) leefde, werd in 1991 als oudste Europese mummie in de Italiaanse Alpen gevonden. Hij bewees dat je nog meer met zwammen kunt. Hij werd gevonden met tonderzwammen (Fomes fomentarius), als gereedschap om vuur te maken én berkenzwammen (Piptoporus betulinus), als medicijn.

Volgens de oude Egyptenaren waren paddenstoelen het voedsel voor koningen. Een islamitische overlevering zegt dat truffels (Tuber) het manna was dat Allah naar het Israëlische volk stuurde en dat truffelsap een medicijn voor de ogen is.

Truffels groeien het liefst op de wortels van eikenbomen, waarvan Lesvos er genoeg heeft staan. Dit voedt de geruchten dat dit manna ook op het eiland voorkomt, maar het is hier lang zoeken naar een truffel, zowel onder de bomen, als in de winkels.

Je hoeft niet altijd in de grond te wroeten om iets waardevols te vinden. Wetenschapper Alain Touwaide, verbonden aan het Amerikaanse Smithsonian Institute en hoofd van het Institute for the Preservation of Medical Traditions doet onderzoek naar traditionele medicijnen in de mediterrane wereld, vooral in Griekenland. Hij bestudeerde geschriften van oude wijsgeren zoals Theophrastos, Aristoteles, Hippocrates en Dioscorides en zocht naar onbekende, oude documenten om ze te digitaliseren. In de oude bibliotheek van het klooster van Limonos bij Kalloni ontdekte hij een waardevolle schat aan documenten.

Lesvos wordt vaak gepromoot als het eiland van Sappho, maar het is ook het eiland van Theophrastos, die bekend staat als de grondlegger van de biologie; Lesvos is tevens het eiland dat Aristoteles koos als studiegrond voor zijn befaamde boek Historia Animalium. Het eiland zou een rol moeten spelen in het bewaren van oude traditionele geneeskunden. Het is rijk aan allerhande kruiden en veel Lesvorianen geloven nog heilig in de genezende werking daarvan. Chorta (kruiden en wilde groenten) plukken is er nog populairder dan paddenstoelen zoeken, vooral in de winter, wanneer al het jonge groen de grond uit piept.

Op het eiland dreigt hetzelfde te gebeuren als elders in de wereld: het is makkelijker om naar de dokter en vervolgens naar de apotheek te stappen, dan om de natuur in te trekken op zoek naar kruiden. Misschien dat de crisis mensen aanzet om dit tij te keren: je hoeft niet voor elk wissewasje medicijnen te slikken die je lever kunnen vergiftigen en wat ze al niet méér aanrichten in je lichaam. Ik zou zeggen: terug naar de natuur die vol staat met grondstoffen om gezond te leven; terug naar de kruidendokter die ervoor gestudeerd heeft; terug naar oma die vaak nog de geheimen van huismiddeltjes kent, zoals hoestsiropen tegen de kriebel in de keel, kruidenaftreksels die kalmeren, wilde groenten tegen een opgeblazen gevoel of een ouzootje tegen buikpijn.

Deze wetenschap moet behoed worden voor uitsterven. Tenslotte werden mensen vroeger ook ziek en genazen ze weer, dankzij helende kruiden. Al denkt de huidige medische wetenschap veel meer te kunnen dan traditionele kruidenvrouwtjes en medicijnmannen, de machtige farmaceutische industrie maakt veel kapot en weet een behoorlijk gat in de portemonnee te slaan.

Lesvos is de bakermat van de biologie, waar op dit gebied nog steeds veel te vinden is. Van waardevolle documenten in kloosters, tot paddenstoelen en heel veel kruiden. Een paradijsje dat zichzelf misschien wel dankzij de crisis aan het terugvinden is.