Van de week kwam ik een man tegen die puimsteen zocht op het strand. Dit gesteente ontstond duizenden jaren v.Chr. tijdens een vulkaanuitbarsting in Santorini en deze professor (Philippe Emmanuel Coiffait) vroeg zich af of dit lichte gesteente helemaal naar Lesvos was gedobberd. Ik had nog nooit drijvende stenen gezien en was blij verrast, toen ik in 2014 enkele van deze wonderlijke objecten in zee aantrof.

Lesvos is een Walhalla voor wetenschappers: alleen al het vulkanische landschap vormt een schat aan geografische informatie. Naast China is er geen andere plek op de wereld waar zoveel versteende bomen zijn te bewonderen. Ze blijven als klaprozen uit de grond ploppen: afgelopen jaren zijn er sensationele ontdekkingen gedaan, zoals hele lange bomen, een boom met zijtakken en een soort massagraf waar de bomen kriskras over elkaar heen liggen. 

Er fladdert op het eiland ook een bont gezelschap aan vogels rond, hele stoeten vogelaars aantrekkend. Die komen voornamelijk in het voorjaar, daar de meeste vogels migranten zijn die tijdens hun trek komen uitrusten op het vakantie-eiland. Daar foerageren ze te midden van ontpoppende libellen, tere vlinders, stoere kevers en nog veel meer insecten, die alle hun eigen wetenschappers op de been brengen.

Tapijten van kleurrijke bloemen zijn geduchte concurrenten van het vliegend en kruipend dierenrijk. Lesvos is de enige plek in Europa waar je gele rododendrons kunt bewonderen. Er zijn tulpen, maar die vind je ook op andere Griekse eilanden, zoals op Chios. Lesvos schittert van februari tot juni met een lange lijst aan verschillende orchideeën. Die orchideeën en alle andere bloemen trekken weer bijen aan, zodat het in de lucht een gezoem van jewelste is.

Er zijn onderzoekers die geloven dat elke orchidee een eigen bijensoort aantrekt. Sommige orchideeën lijken zelfs op bijen om ze makkelijker te kunnen verleiden. Bijen gaan ook vreemd: heeft een bij aan de verkeerde bloem zitten snuffelen, grote kans dat je dan een nieuwe subspecies orchidee krijgt. Verder wroet de ene bij graag met z’n neus in het stuifmeel, de andere gebruikt zijn achterste om de pollen rond te brengen. Zo heeft iedere bij een speciale relatie met een specifieke bloem.  

Bijen werden rond de Egeïsche Zee vereerd als goden, getuige gouden afbeeldingen van gevleugelde bijengodinnen. Aristaios was echter de god der bijen. Op een dag liet hij per ongeluk de nimf Eurydike – bruid van muzikant Orpheus – zó schrikken, dat ze wegrende, op een slang trapte en dood neerviel na een giftige beet. Haar zusters waren woedend en haalden alle bijenkorven van Aristaios leeg, die bij de aanblik daarvan dikke tranen huilde. De zeegod Proteus adviseerde hem 4 stieren,  4 koeien, een kalf en bloemen te offeren aan Eurydike, wat de goddelijke imker deed. De karkassen baarden nieuwe bijenvolken en zo vliegen er nu wel 1200 verschillende soorten wilde bijen in Griekenland, waarvan 650 alleen al op Lesvos (50 meer dan in heel Duitsland). Voor bijenfluisteraars is Lesvos dus ook een ideaal eiland. 

Bijen zorgen voor de voortplanting van de natuur, ook al denken veel mensen allereerst aan honing, waarmee overigens ook overleefd kan worden: men zegt namelijk dat Griekse goden op honing leefden. Zeus, in het geheim door nimfen grootgebracht, kreeg ook al niets anders te eten. Men dacht dat pollen het stof was dat van de sterren viel en door de bijen werd verzameld om er honing van te bereiden. De goden maakten er nectar en ambrozijn van: drank en spijs voor onsterfelijken. Tijdens de Olympische Spelen in de oudheid werd er honingwijn geschonken om bij te komen van de sportprestaties.

Honingbijen zijn echter een klein volkje tussen al die andere, wilde bijen die meestal solitair leven, terwijl honingbijen hun werkzaamheden in groepen uitvoeren. Maar welke bijen er ook rondzoemen: zij zorgen voor die prachtige bloemenweelde op het eiland. 

Bijen houden van warmte, dus zou je denken dat ze geen last hebben van klimaatopwarming. Maar de bloemen die ze plunderen voor hun zoetigheid, gaan aan hitte en droogte ten onder. Wanneer de opwarming van de aarde in dit tempo doorgaat, zal in 2080 60% van de Egeïsche bijen verdwenen zijn, hebben wetenschappers uitgerekend*. En dat is dan zonder de massale bijensterfte (Colony collapse disorder) die onder andere optreedt bij vervuilde landbouw.

Ik begrijp nu wel waarom Lesvos het grootste aantal bijensoorten kent van de Griekse eilanden: het eiland is één groot bloemenparadijs, een Walhalla voor bijen. En voor vogels, waarvan de bontgekleurde Merops apiaster de meest notoire bijeneter is. Dat er dan ook nog stenen van Santorini naar Lesvos dobberen, zal het eiland alleen maar nog aantrekkelijker maken.

*Assessing Climate Change Impacts on Island Bees: The Aegean Archipelago by Konstantinos Kougioumoutzis, Aggeliki Kaloveloni and Theodora Petanidou