In de nieuwste Chinese National Geography staat een groot artikel over het Versteende Woud van Lesvos. Wow, gaan we nu een Chinese run op het eiland krijgen?! Ik kan me voorstellen dat de Chinezen de rest van het eiland ook best wel mooi zullen vinden. Lesvos heeft dan wel niet het meest gevaarlijke wandelpad van de wereld, zoals op de Chinese berg Huashan, maar het heeft wel kilometers lange wandelpaden door de bergen, met net zulke adembenemende uitzichten als in China. En de kleine ezelpaden die zich door olijfgaarden, dennen- en kastanjebossen slingeren, zijn net zo goed een uitdaging voor de wandelaar.

Loop je van het kastanjebos boven Ayasos naar de kristalberg richting Karionas, dan krijg je bijna zo’n Huashan-gevoel, want het pad loopt over een smalle richel met aan beide zijden steile hellingen: aan de ene kant zie je een Chinees aandoend panorama over grillige silhouetten van bergruggen, uitlopend in een dal dat uitkomt aan zee en op de achtergrond de drijvende landmassa van het eiland Chios; en aan de andere kant bevindt zich de Golf van Jèra aan de voeten van de bergen waarachter Mytilini zich probeert te verstoppen, en daarachter de lichtblauwe Egeïsche zee die plaatsmaakt voor Turkije. Een droomplek voor fotografen.

De versteende bomen van Lesvos waren afgelopen jaar niet de enige aanleiding die Lesvos in een Chinese krant deed belanden. Reeds in augustus trad de schoonheid van het eiland voor het voetlicht van Bejing, tijdens een expositie van de Lesvoriaanse fotografe Tzeli Hadjidimitriou, de eerste Griekse vrouw met een solotentoonstelling in China.

Tzeli is bij de meeste toeristen bekend van haar boeken over de kafenions (39 coffee houses & a barber’s shop) en de hete baden (Το άγιο νερό, The sacred water). Die prachtige, traditionele Griekse kroegen waar fel neonlicht een schat aan vergane, uitgestalde glorie doet schijnen, sterven uit, want de jonge Grieken willen echt niet meer in het interieur van hun voorouders zitten. Hetzelfde liedje geldt voor de hete baden, waarin Tzeli vooral de lichtinval heeft vastgelegd, die Turkse architecten ooit precies uitrekenden.

Mijn favoriete boek van Tzeli is dat over stenen: In communion with stones, een symfonie over de oude stenen huisjes, muren en enorme keien die zo kenmerkend zijn voor het Lesvoriaanse landschap. De vulkanen hebben kwistig met stenen gestrooid en de bewoners waren maar wat blij met deze rijkdom: altijd zie je wel ergens een muurtje, als grens of als ondersteuning voor een olijfboom. Soms kom je op plekken waar je je verbijsterd afvraagt, waar de mensen de tijd vandaan haalden om zoveel muurtjes te bouwen. Hier en daar vind je koela’s, kleine schuurtjes, verscholen op berghellingen, of de ruïnes van een oud huisje, waarbij je je probeert voor te stellen hoe de mensen vroeger leefden. En uiteraard kom je op de meest onmogelijke plekken – zoals op bergtoppen of in afgelegen, bijna niet te vinden grotten – kleine, uit eeuwenoude stenen opgetrokken kerkjes tegen. Andere gebieden (zoals bij Kalochori) liggen bezaaid met hunebed-grote keien; dan ben je blij dat je niet tijdens die vulkaanuitbarsting op het eiland was. Het gebied van Plati (boven Michoe) herbergt mysterieuze, ronde hopen stenen, alsof generaties boeren een hobby hadden van torentjes bouwen.

Wanneer je dit koninkrijk van stenen aanschouwt, vraag je je af waarom de toeristen zich alleen maar komen laven aan de zomerzon. Lesvos is veel meer dan stranden, zee, Molyvos en Pètra. Ga je deze maand naar het elegante Plomari, dan heb je het idee weer terug in de zomer te zijn. Op het uitgestorven strand van Melinda, waar een enorme rots uit zee opdoemt, ligt het strand bezaaid met kleine, kleurrijke stenen die de zomerzon hebben verslonden en nog heet liggen na te bakken.

Tzeli’s werk is trouwens nog veel omvattender. Naast het maken van een aantal reisgidsen waaronder een Griekse gids voor autotochten (Ανεχερεύνητη Λέσβος) en een vrouwenreisboek (A girl’s guide to Lesbos), legt ze ook het ogenschijnlijk onveranderlijke landschap vast, waarbij licht de hoofdrol speelt. Het zijn kleurrijke werken die tijdens de zomer van 2015 in Istanbul en afgelopen augustus in het verre Bejing te zien waren, de magie van Lesvos wereldwijd verspreidend. In Bejing werd er nog een pikant detail toegevoegd aan de landschappen waarin de zee een grote rol speelt: uit haar serie van naakte vrouwen in het water was een aantal groot uitgeprint op dunne zijden doeken, die zwoel in de zaal met zonsondergangen, olijfbomen, flamingo’s en bergen hingen, deze Sappho’s weer tot leven wekkend.

Vóór de vluchtelingenstroom van vorig jaar was Lesvos (het qua omvang derde eiland van Griekenland) nog een redelijk onbekend eiland met kleinschalig toerisme. Nu weet iedereen waar Lesvos ligt en heeft het de bijnaam vluchtelingeneiland gekregen. De rijkdom aan natuurlijke schatten, het schitterend gevarieerde landschap en het nog behoorlijk traditionele leven blijven echter nog het best bewaarde geheim van de Egeïsche zee. Eens kijken of de Chinezen – die in Bejing reeds van het eiland van Sappho konden proeven en nu in een tijdschrift over de wonderbaarlijke streken van de natuur hebben kunnen lezen – het eiland op waarde weten te schatten.

Boeken van Tzeli Hadjidimitriou:
39 coffee houses & a barber shop, Crete University Press
Το αγιο νερο, The sacred water, Athena 2003
In communion with stone, Crete University Press
Ανεχερευνητη Λεσωοσ (reisgids Lesvos), Road Εκδοσεισ
A girl’s guide to Lesbos, Tzeli Hadjidimitriou