De afgelopen week leek het wel zomer op het eiland. De zon joeg zelfs buiten etende mensen de schaduw in en op terrasjes werden omkleedpartijen een noodzaak. Het was dan ook een mooi schouwspel om deze ultra mix van winter- met zomerkleding gade te slaan: blote benen gestoken in zwaar gevoerde, modderige rubberlaarzen onder brutaal korte rokjes; blootvoets en met melkwitte benen onder een dikke floddertrui; fladderende korte broek met een miniem hemdje, waarover een dik winterjack gedrapeerd. Waren we niet zo gezegend met internationale vrijwilligers, dan hadden we deze indrukwekkende kledingparade moeten missen, want de lokale bewoners toverden hoogstens hun t-shirt te voorschijn.

Er waren meer metamorfoses, want overal op het eiland vonden explosies van roze wolken plaats: de amandelbomen – altijd haantje de voorste als het om bloesems gaat – deden er alles aan om het beroemde Hanami Matsuri (kersenbloesemfeest in Japan) naar de kroon te steken. Je hebt van die jaren dat deze lichtpaarse tot witte bloemen ten onder gaan in winters weer en je je nauwelijks kunt herinneren dat ze er waren. Dit jaar zijn de bomen zó fraai bewolkt dat niemand eraan voorbij kan gaan zonder ze op te merken.

Elke lente opnieuw sta ik ervan versteld hoeveel amandelbomen het eiland telt. Rond Molyvos zijn ze talloos, maar rijdend naar het zuiden kwam ik door dorpen zoals Vasilika, Polichnitos en Vrisa, die ondergesneeuwd leken te zijn door deze fraaie schepsels. Met een zomers zonnetje erop gericht boden deze dorpen een schilderachtig schouwspel en vergat je even in wat voor ’n akelige wereld we op dit moment leven.

Ik vraag me af of hier elke boom wel wordt geoogst, en wat er met de verzamelde noten (eigenlijk behoren amandelen tot de steenvruchten) gebeurt. Lokaal wordt er marsepein van gemaakt, maar ik ben er zeker van dat er zoveel méér amandelen op Lesvos zijn, dat Ai Weiwei iedere bezoeker van het internationaal filmfestival van Berlijn had kunnen verrassen met een zwemvest gemaakt van marsepein.

De meeste amandelen komen uit Californië, een uitdrogende Amerikaanse staat waar steeds meer protest komt tegen de water opslurpende amandelteelt. De noot komt oorspronkelijk uit het waterrijkere Middellandse zeegebied, en mediterrane landen vormen dan ook de rest van de top 10 van amandel producerende landen: Spanje en Italië voorop, waarna Iran, Libanon, Pakistan, Syrië, Griekenland, Marokko en Turkije volgen.

Met zoveel mensen op de vlucht en zoveel vernietigende bommen en granaten vraag ik me af of Syrië nog steeds tot deze top 10 behoort. Volgens de Syrian Times waren er vorig jaar in het gebied Sweiria (ten zuiden van Damascus) nog 606.000 bomen, goed voor een opbrengst van zo’n 700 ton amandelen. Maar wanneer ik op het oorlogskaartje kijk, zijn de regeringstroepen daar wel slaags met de rebellen. Zou je in plaats van kogels amandelen kunnen gebruiken?

In tegenstelling tot andere landen waar amandelen in september worden verzameld, begint de oogst in het Midden-Oosten in april, wanneer de eerste vruchtvorm is ontstaan. Dan zijn ze groen en zacht, en nadat men ze enkele uren in zout water laat weken om de schil zachter te maken en de bitterheid eruit te laten vloeien, vormt de onrijpe amandel een geliefde snack. Je stopt haar met schil en al in de mond, waarna er explosies van zacht bittere, zoete en andere smaken volgen, met als ultiem genot de geleiachtige inhoud van de pit in wording. In Griekenland worden groene amandelen tsagala genoemd, maar deze heerlijke delicatesse is er in de vergetelheid geraakt. Zelden zul je nog salades of wilde-groenten-schotels aantreffen, gelardeerd met lenteamandelen.

Ik ben inmiddels een luie kok geworden. Waar ik vroeger in al mijn enthousiasme uren achtereen geduldig pijnboompitten of amandelen kapot zat te hameren, koop ik ze tegenwoordig meestal gepeld. Zo gaat dat dus in culturen waar de tijd steeds meer beslag legt op de mens. Ik ben gek op amandelen, en elk jaar ben ik van plan alle bomen in de buurt te gaan oogsten, maar dan? Dan neem ik me voor om de lange winteravonden amandelen krakend door te brengen, opdat ik ze later kan roosteren, in sauzen verwerken of er marsepein van maken. Mijn schuurtje hangt vol met zakken walnoten en kastanjes die hetzelfde lot te wachten staat. Alleen blijken de winters – net zoals de zomers – alweer voorbij op het moment dat je je herinnert, dat je nog iets wilde doen. Ik ga dan nu ook de bloesems uit de bomen kijken, wachten tot de vruchten hun amandelvorm hebben aangenomen en dan ga ik eens lekker experimenteren met deze onrijpe amandelen. Ik moet wel, want er is hier zelfs geen Syrische Supper Club in de buurt. 

Veel van de vluchtelingen die hier aankomen, komen uit amandellanden waar deze vrucht de basis vormt voor tal van tongstrelende gerechten. Ik weet dat de vluchtelingen menen dat er voor hen geen toekomst is in Griekenland, en al zeker niet op een eiland als Lesvos. Wil niet één vluchtende kok uit het Midden-Oosten het avontuur aangaan en op Lesvos asiel aanvragen om een restaurant te beginnen? De meeste ingrediënten uit de oosterse keuken zijn in Griekenland in overvloed aanwezig en ik beloof wekelijks aan te schuiven, vooral wanneer ze amandelpannenkoeken serveren.