Toen koning Croesos, ooit de rijkste man ter wereld, naar Delphi ging om het orakel te raadplegen, werd hem verteld dat een groot rijk ten onder zou gaan. Croesos had Lydië groot en welvarend gemaakt en twijfelde er niet aan dat hij nu ook het Perzische rijk tot het zijne zou kunnen maken. Hoogmoed komt voor de val en zo ook in het geval van Croesos: de Perzen zegevierden en het machtige Lydië ging ten onder.

Je zou de geschiedenis als een orakel kunnen zien. Wanneer Europa het orakel zou raadplegen, zou het te horen krijgen dat een groot rijk ten onder zal gaan. Grote rijken gaan altijd ten onder; dat is een wet van Meden en Perzen. De vraag is alleen wanneer.

De arrogantie van de grote rijken is dat ze zich onaantastbaar wanen, terwijl de tand des tijds hard aan hen knaagt. Zoals Europa. Ik zie haar als een vermoeide, oude dame, die met haar handtasje uithaalt naar de grote geldmakers, maar allang weet dat die haar huis al hebben gekocht. Een seniel dametje dat te moeilijk ter been is om de steeds sneller draaiende geschiedenis bij te kunnen benen.

Kijk maar eens naar een lijst van de grootste vluchtelingenkampen, waarvan de meeste zich in Afrika bevinden, en vergelijk ze met de veel kleinere kampen op de Griekse eilanden. Dan vraag je je af wie nou eigenlijk de derdewereldlanden zijn. Afrika kent natuurlijk massa’s eigen problemen, maar weet beter om te gaan met vluchtelingen dan Europa in – bijvoorbeeld – kamp Moria op Lesvos.

Onze geschiedenis bestaat uit oorlogen, en het is daarom verwonderlijk dat de huidige vluchtelingencrisis wordt afgedaan als een tijdelijk probleem. Vluchtelingen zijn geen tijdelijk probleem! Sinds de 60 miljoen vluchtelingen rond de Tweede oorlog, bleven er, net zoals oorlogen, vluchtelingen komen en gaan.

Immigranten zijn ook van alle tijden. Zo willen ze in Rotterdam een museum openen voor de miljoenen landverhuizers die zo’n anderhalve eeuw geleden uit Rotterdam vertrokken richting Amerika. Een beetje cynisch, vind ik, want deze veelal straatarme mensen, waren gewoon economische vluchtelingen, een groep mensen die tegenwoordig nergens meer welkom is, ook niet in Rotterdam.

Men stak toen de oceaan over, omdat Amerika land in de aanbieding had. In Europa hebben we misschien niet veel land te vergeven, maar wel genoeg plek intalrijke dorpen die leeglopen, waardoor scholen en winkels moeten sluiten en uiteindelijk onbewoond raken. Noord-Europese landen kampen bovendien met een groeiend arbeiderstekort. Dat probleem ken ik uit de jaren 60. Toen gingen we zelf immigranten uit Afrika en Zuid-Europa halen. Nu staan ze voor de deur, maar ze krijgen zelfs geen kans om uit te leggen wie ze zijn en wat ze kunnen.

De visionair Kilian Kleinschmidt heeft de UNHCR verlaten om zijn eigen ideeën vorm te geven, onder andere in het Za’atari kamp in Jordanië, waar hij rust en menswaardigheid creëerde: “We moeten vluchtelingenkampen zien als stedelijk gebied”. Voor hem is het belangrijk dat de mensen – al wachtend op wat dan ook – een veilige ruimte hebben waar ze kunnen leven, wat geld kunnen verdienen of zich kunnen bijscholen.

De kleine NGO’s, de nieuwe wereld van hoop, hebben dat in ieder geval ook begrepen. Zij vormen de schamele lichtpuntjes in het nu al verzopen kamp Moria. Wat de Europese (en Griekse) regeringen – opzettelijk of niet – laten liggen, doen zij: naast het verzamelen van de broodnodige hulpgoederen en medische apparatuur voor het ziekenhuis in Mytilini dat onder de algehele Griekse crisis lijdt, zetten ze talrijke projecten op voor de ongeveer 8000 vluchtelingen in en rondom Moria én voor de lokale bewoners, zoals medische hulp, lessen in uiteenlopende zaken, muziekbijeenkomsten, creatieve scholing, sportgelegenheid, theater, een avondje naar het restaurant en koffiebijeenkomsten. Maar aan de modder, slechte tentjes, eeuwige wachttijden voor eten en papierwerk, onveiligheid en andere onmenselijke zaken kunnen ze helaas weinig doen. Zou meneer Kilian Kleinschmidt zo goed willen zijn om hier ook orde op zaken te komen stellen?

Ik ben best wel gefascineerd door die grote kampen in Afrika en bijvoorbeeld Jordanië, die uitgroeien tot compleet nieuwe steden met winkelstraten en uitgaansgebieden en al. Moria lijkt nog helemaal niet op zo’n Za’atari stad, waar iedereen meer ruimte heeft, zowel fysiek als psychisch. Daarvoor zal het kamp fors moeten worden uitgebreid. De Chinezen – die overal in de wereld op bouwprojecten azen – zijn goed in razendsnel steden uit de grond stampen. Aan ideeën voor vluchtelingenhuizen is bovendien ook geen gebrek.

De toegewijde leden van een lange lijst NGO’s blijven op en neer vliegen naar de hoofdstad Mytilini, waar nog amper een kamer is te vinden. De stad bruist van het nieuwe leven, zomer en winter. Vluchtelingen komen nog steeds aan en zullen voorlopig blijven komen, zolang de oorlogen in het Midden-Oosten niet zijn opgelost. Maak van Moria een stad van de toekomst. Lesvos kan best een nieuwe stad gebruiken en zo zijn gedeukte imago oppoetsen.

Waarschijnlijk zijn deze woorden aan dovemansoren verspild. Europa heeft zich vastgebeten in zijn economische dictatuur waar geen plek meer is voor humanitair gedachtegoed. Maar het volk begint al te morren en de barricades te beklimmen. Europa, luister je wel?!