Lesvos heeft een schat aan bomen. Olijf-, kastanje-, citroen- en dennenbomen zijn slechts enkele van de vele soorten die de riante bossen, vruchtbare velden en wegen sieren. Lesvorianen zijn gek op hun bomen. Oogsten brengen geld in het laatje en ze bieden ’s zomers welkome schaduw. Dus toen er langs een van de wegen naar Mandamados een legertje houtzagers op 18 augustus zo’n 25 cipressen kapte en ook nog heel wat laurierbomen platlegde, ontstond er een hevige woede. Geen van de bewoners van Mandamados was ingelicht over deze verminking van het landschap.
Op Lesvos vind je voornamelijk de Cupressus sempervirens, ook wel Mediterrane cipres genoemd. De hele slanke versie die als een minaret in het landschap verrijst, wordt ook wel de Italiaanse cipres genoemd, daar het een hedendaags symbool is geworden voor een vakantie in pizzaland, alsof de Griekse landschappen niet ook worden gekenmerkt door deze opvallende bomen.
De naam komt in ieder geval wél uit Griekenland. Kyparissos was een knappe lover van Apollo, die van de god een fraai hert kreeg waar hij verkikkerd op raakte. Toen hij op een dag op jacht was en zijn pijl afschoot op een dier dat een beetje in de schaduw stond, doodde hij per ongeluk zijn lievelingshert. Oeps, foutje. Kyparissos was ontroostbaar. Hij smeekte Apollo hem te doden omdat hij eeuwig wilde rouwen. Apollo veranderde hem in een cipres en zo komt het, dat deze boom nog steeds symbool staat voor rouw en vaak te vinden is in de nabijheid van kerkhoven.
In Iran is de cipres de nationale boom en symbool voor het eeuwige leven, nadat Zarathoestra, de grondlegger van het zoroastrisme, er een uit het paradijs had gehaald. Er wordt gezegd dat in dit land ook de oudste cipres staat: wel vierduizend jaar oud.
De opdracht om de cipressen bij Mandamados een kopje kleiner te maken, kwam van bosbeheer, maar onduidelijk blijft wie de order heeft onderschreven. Feit is dat een van de iconische wegen van Lesvos wat minder aantrekkelijk is gemaakt, en dat onder het mom van verkeers- en brandveiligheid .
Wat het Lesvoriaanse bosbeheer kennelijk niet weet, is dat er in Spanje veel nieuwe aanplant van cipressen is, omdat steeds meer studies uitwijzen dat cipressen niet zo onder de indruk zijn van bosbranden. Tijdens een vijfdaagse bosbrand in dat land werd een schrikbarend aantal bomen – waaronder eiken, olijven en dennen – moeiteloos in de as gelegd, maar een grote groep cipressen werd op wonderlijke wijze door de vlammen gespaard en slechts enkele exemplaren gingen verloren.
Het sap van een cipres is lang niet zo ontvlambaar als dat van – bijvoorbeeld – dennenbomen. Hun dicht begroeide takken houden de wind tegen en hun naalden houden veel vocht vast, zelfs op de grond, waarmee ze de snelheid van een bosbrand temperen. Het zijn eigenschappen die zouden kunnen helpen bij het in toom houden van grote bosbranden.
Op de begeleidende foto‘s van het online krantenartikel over het leed in Mandamados waren omgehakte stammen van cipressen te zien, evenals van platgelegde laurierbomen die echter verdacht veel op rododendrons leken, struiken die de wegen rondom Mandamados zo vrolijk met hun bloemenpracht sieren. Informatie op internet wordt tegenwoordig steeds onbetrouwbaarder, maar laurierboom of rododendron, ook hier blijkt bosbeheer niet te hebben nagedacht, want ook deze bomen en struiken, mits goed onderhouden, behoren tot het vuurwerende groen.
Ik vraag me af in hoeverre een rijtje bomen voor gevaar op de weg zorgt, zeker op een rechte weg waar stelselmatig te hard wordt gereden. Wanneer bomen opeens een risico vormen voor bestuurders die hun auto‘s niet onder controle kunnen houden, weet ik nog wel wat exemplaren die maar beter verwijderd kunnen worden. Dat zal een flinke kaalslag worden op het eiland. En wanneer je dan in aanmerking neemt dat bomen ook nog eens brandgevaarlijk zijn, kan het eiland maar beter helemaal worden verlost van al z‘n bomen.
Een rijtje bomen is natuurlijk niet hetzelfde als een heel bos, zoals het hart van Lesvos dat bestaat uit een soort oerbos, waarvan een aanzienlijk deel hardhandig is verwijderd om plaats te maken voor het omstreden vluchtelingen-gevangeniskamp Vastria. Volgens de brandweer is er nu een tikkende brand-tijdbom ontstaan midden in dat bos, dankzij de Griekse regering die het geld van Europa ruim heeft besteed en per se het kamp wil openen ondanks protesten van mensenrechtenorganisaties, de eilandbewoners en de brandweer. Ik zou bosbeheer maar heel goed in de gaten houden deze dagen. Voordat je het weet, kun je vanaf de hoofdweg Kalloni – Mytilini opeens Vastria zien liggen en was het kappen bij Mandamados slechts een kleine oefening in bomen om zeep helpen.