De aarde gromt en trilt wegens aardbevingen, de zoveelste zuiderstorm van deze winter rukt aan takken en pannen, het tweede pak sneeuw is snel verdwenen, waarna weer een volgende storm ook bomen velt, met erna de belofte van nog meer sneeuw. De lente heeft wel ballen om onder deze weersomstandigheden het eiland te betreden.
De amandelbomen lijken experts in het weervoorspellen: veel bomen hebben gewacht met hun bloesems te ontvouwen tot na de tweede koude golf. Maar ze moeten heel wat moeite doen om hun frêle bloesemblaadjes bij elkaar te houden in de krachtige windvlagen. Slechts een enkele boom, veelal in de luwte, biedt de haast mythische schoonheid van vol bloeiende amandelbomen. Ze lijken op gezwollen roze wolken, die je moed geven om met opgeheven hoofd een onzekere toekomst te betreden.
In de donkere, vochtige aarde zal het een getrek en geduw zijn, nu alle planten vechten om hun groene bladeren boven de grond te ontvouwen. De oogstrelende groene vlakten en velden met grassen en wilde groenten laten aarzelend andere kleuren toe: het bleke lila of wit-roze van de anemonen, die altijd voorop lopen in delentebloemen-optocht. Vervolgens volgt er een gele trend: nu de wind weer boos zijn adem door de bomen laat razen, wuiven gele bloemen met hun kopjesonaangedaan en brutaal boven het groene gras. Het zijn vooral de op paardenbloem lijkende melkdistel (Sonchus asper ssp glaucescens), de akkergoudsbloem (Calendula arvensis) en de knikkende klaverzuring (Oxalis pes-caprae) die de show stelen en hele grasoppervlakten van felle spetters geel voorzien.
Turen over zo’n lenteachtig Grieks schouwspel geeft je het gevoel dat je op een eeuwenoud landschap uitkijkt. Maar dat is niet zo. De klaverzuring bijvoorbeeld is helemaal uit Zuid-Afrika komen aanwaaien om Griekse graslanden op te fleuren. Net zoals de mensen zich telkens verplaatsen, doen ook planten dat. De klaverzuring is een inmiddels ingeburgerde vluchteling.
Griekenland kent honderden vluchtelingenplanten die zich onbekommerd hebben geïnstalleerd in zijn toch al zo rijke flora, zoals bovengenoemde zuring, maar ook de vijgcactus uit Mexico (Opuntia ficus-barbarica) en de oostelijke moeras aster (Symphyotrichum squamatum) uit Amerika.
In zee is het niet anders: daar zwemmen talrijke vluchtelingenvissen, die met de inheemse soorten strijden om hun dagelijks voer. De meest beruchte daarvan is de Lagocephalus suezensis uit de Indische oceaan: een kogelvisachtige, die een ballonronde buik uitzet wanneer hij zich bedreigd voelt. Deze aandoenlijk uitziende vis is echter supergiftig. Ik kan me zelfs herinneren, dat er jaren geleden van die “WANTED-posters” waren opgehangen om argeloze vissers te waarschuwen voor het dodelijke vlees van deze vissen.
Een ander voorbeeld van een gevaarlijke immigrant is de Aziatische tijgermug (Aedes albopictus), die de drager kan zijn van het levensbedreigende westnijlvirus en nog enkele andere ziekteverwekkers. Deze gemene mug begon al enkele jaren geleden in Griekenland (en Europa) paniek te zaaien, maar heeft zich nog niet geheel ingeburgerd.
De Griekse keuken kent al eeuwenlang ingeburgerde immigranten. Een van hen heeft het zelfs geschopt tot hoofdingrediënt van het bekendste Griekse gerecht salata choriatiki. De tomaten – oorspronkelijk afkomstig uit het Andesgebergte in Zuid-Amerika – werden in de 16e eeuw als sierplant meegenomen naar Europa door de Spaanse veroveraars. De vrucht – waarvan men aanvankelijk dacht dat hij giftig was – werd pas begin 20ste eeuw algemeen bekend in de Griekse keuken, waar ze nu niet meer uit weg te denken is, net zoals de aubergine en de courgette.
Lesvos is natuurlijk hét voorbeeld van een veranderend landschap: vroeger stond het hier vol met torenhoge sequoiabomen en liepen er de meest vreemde, prehistorische olifanten, schildpadden en hagedissen rond, allemaal weggevaagd door exploderendevulkanen. Tegenwoordig zijn het luierende toeristen die voor landschapsverandering zorgen: de bouw van hotels en wegen en een toename aan restaurants en strandaccommodaties. Lesvos biedt echter geen plek aan massatoerisme en is daardoor nog een redelijk ‘oorspronkelijk’ eiland.
Deze dagen met bulderende windsymfonieën die hemelsluizen wagenwijd openzetten, soms begeleid door knetterende onweersbuien, doen denken aan de gevolgen van klimaatverandering, ook al jojoot het weer hier wel vaker met hoge en lage temperaturen heftig op en neer. Of we het willen of niet, de wereld is altijd in verandering. Wispelturige winters, vluchtelingen, het coronavirus… allemaal aspecten die maken dat we ons wederom moeten aanpassen aan de geschiedenis en de natuur, zoals we altijd al hebben gedaan.