(Zonsondergang met wolken boven de Golf van Kalloni)

Toen ik vanmorgen opstond en naar buiten ging, moest ik eens goed in mijn ogen wrijven. Hoe goed ik ook keek – naar de zee of naar de bergen – er was geen wolkje aan de hemel te bekennen. Zou deze dag een van de weinige dagen van deze zomer zijn die wolkeloos is?

Wolken ontstaan wanneer de luchtvochtigheid zó hoog is, dat de waterdamp boven de aarde condenseert tot regendruppels en ijskristallen. Ze leiden een eigen leven en niet zelden komen ze totaal onverwacht uit de hoek. Zo had ik gisteren iemand aan de telefoon en ik vertelde, dat het wel eens kon gaan regenen, omdat grote rommelende bloemkoolwolken vanuit Turkije een aanval deden op de Lesvoriaanse kust. Toen ik uitgekletst was en weer naar buiten ging, was de dreigende boosdoener helemaal opgelost en hadden de wolken zich teruggetrokken boven het Turkse vasteland. Nu zult u denken dat ik uren aan de telefoon was, maar de verdwijntruc was in een kwartiertje gepiept.

Dat wolkentheater boven Turkije is niet nieuw. Meerdere keren per zomer kun je genieten van deze voorstelling die bestaat uit aanvallende en terugtrekkende, donderende onweerswolken, zonder dat het eiland door één druppel regen wordt geraakt. Maar het is ook wel eens voorgekomen dat deze volumineuze massa’s toch een verrassingsaanval inzetten, zodat ik geen tijd kreeg voor dekking en helemaal zeiknat regende. Het zijn slimme wolken, want zo snel als die bui zijn water had geloosd, zo snel waren de wolken daarna ook weer opgelost en was er opeens geen vuiltje meer aan de lucht.

Deze zomer was het wolkentheater buitengewoon actief in Griekenland. Menige toerist had er last van aan het begin van de zomer, want de voorstellingen liepen tot midden juni door. Maar ook in juli en augustus hingen de wolken bijna dagelijks verveeld in de hemel, klaar voor een beetje actie. Het zijn net ondeugende kinderen, die – wanneer ze de kans zien – even voor wat ophef zorgen. Zo stortten ze zowel in juli als in augustus meerdere malen hemelwater naar beneden, wat een zeldzaamheid is tijdens een Griekse zomer. 

Enkele weken geleden gaven ze zelfs een speciale nachtvoorstelling, ongekend voor Lesvos: op een avond, toen ik met vrienden in Vafios had gegeten, reden we naar beneden, richting Molyvos, en zagen we laaghangende bewolking als langgerekte grijpende vingers het dorp belegeren. Onze eerste reactie was dat er ergens een grote brand was. Maar er was opeens zoveel gecondenseerd vocht, dat het wel wolken moesten zijn die vanuit de hemel naar beneden waren geslopen. Het kwam niet uit zee rollen, zoals zeedamp, maar ontstond op vreemde wijze boven het land. Eerst werd het kasteel en tenslotte het gehele dorp verzwolgen en toen we in het dorp aankwamen, kon je geen hand voor ogen meer zien; en de mensen díe zichtbaar waren, liepen verdwaasd om elkaar heen, omdat niemand wist wat er gebeurde. Molyvos leek even het toneel uit de beruchte film The Fog uit 1980, waarin een kuststadje omgeven werd door een dikke mistbank die spoken met zich meebracht van mariniers die tijdens een schipbreuk om het leven waren gekomen.

Het zou een mooie finale kunnen zijn geweest van het theaterseizoen, maar zodra september aantrad, trokken de wolken zich samen, vermenigvuldigden zich en kleurden angstaanjagend grijs en zwart. Deze keer stonden er krachtige voorstellingen op het programma die op willekeurige plekken werden opgevoerd. Toen ik Ayii Anaryiri wilde laten zien aan vrienden, liep ik zomaar tegen een onweersuitvoering op en die was zó heftig, dat ik het idee had dat de Olympos meedeed met een vulkaanuitbarsting; en nog dagenlang had ik last van mijn trommelvliezen. Bovendien bleef de bui hangen boven de bergen en deden we ons noodgedwongen wel twee uur lang te goed aan koffie in de kleine, plaatselijke taverne waar we konden schuilen. Toen we een half uur na afloop bij de kust aankwamen, was er – u raadt het al – geen wolkje meer aan de lucht…

Dit wolkengezelschap heeft zich heel wat dagen boven het eiland opgehouden en zich overal behoorlijk uitgeleefd. Het joeg de stuipen op het lijf van toeristen die hun vakantie op Lesvos een tweede kans gaven, nadat ze hier in mei of juni waren weggeregend en nu een wolkeloze vakantie verwachtten. Ook de slakken, die normaal pas met de eerste bui eind september, begin oktober wakker worden, werden ruw gewekt uit hun zomerslaap en de weg opgejaagd, waar gretige Griekse handen ze oppakten om ze in de stoofpan te kieperen. Slakken schijnen na hun zomerslaap het lekkerst te zijn en worden voornamelijk verzameld na de eerste bui in de nazomer.

Het voordeel van zo’n wolkenrijke zomer is wél dat je de meeste avonden schitterende zonsondergangen gepresenteerd krijgt. Want eigenlijk is een wolkeloze zonsondergang saai en zijn het juist deze waterpaketten die voor spectaculaire kleuren zorgen als de dag ten einde is. Zelfs de laatste supermaan, die zich deze zomer wel drie keer liet zien, was minder sensationeel dan het wolkentheater. Gisteren straalde zij weliswaar groot en geel aan de hemel, maar de ondergaande oranje bol boven de Egeïsche zee was net zo indrukwekkend.

Of sardientjes van wolken houden, valt nog maar te bezien. Deze zomer was het hard zoeken naar deze kleine visjes in de Golf van Kalloni. Je schijnt van die jaren te hebben dat ze het eiland niet massaal aandoen en mijn favoriete gerecht met gezouten sardientjes (sardelles pastès) was deze zomer dan ook een zeldzaamheid. Waren het de wolken die hen tegenhielden de golf in te zwemmen, omdat ze niet genoeg met hun mooie zilveren jasjes konden pronken in de zon? Of waren het dolfijnen die aan de ingang van de golf de wacht hielden en zich tegoed deden aan de naar binnen zwemmende sardientjes? Er zullen dit jaar dus maar heel weinig blikjes zijn gevuld met een van de specialiteiten van Lesvos: gezouten sardientjes uit Kalloni. 

Inmiddels zijn er toch weer minuscule wolkjes aan de horizon verschenen. Maar ze zien er vriendelijk en onschuldig uit (van die schapenwolkjes) en ik hoop dat ze een voorbode zijn voor een heerlijke, wolkeloze nazomer en herfst: kalo ftinopero!