Soms voelt het weleens alsof ik in een nachtmerrie ben terechtgekomen. Wanneer ik ‘s morgens de deur uitga, moet ik me wapenen met een bezem om al het spinrag rondom het huis te breken, wil ik niet als een zijde cocon eindigen. En moet ik blij zijn dat er niet een spin is die het leuk vindt om kunstenaar Christo na te apen, die enorme gebouwen inpakte.

Een orgie

Stel je toch eens voor dat je in 2018 op een mooie ochtend was wakker geworden aan de baai van het Griekse Aitoliko, waar het landschap, inclusief bootjes, lag bedolven onder een immens spinnenweb van wel 300 meter lang. Griezelig!

Dit was het werk van ‘echte strekspinnen’ (Tetragnatha) die een grote orgie organiseerden met een banket aan insecten, omdat de warme temperatuur en het vochtgehalte ideaal waren. Er zal heel wat afgeneukt zijn die nacht, wat een geheel nieuwe generatie spinnetjes zal hebben opgeleverd. Toch doen deze 8-potigen zelfs geen kat kwaad en de natuur loopt geen krasje schade op.

Het maken van spinnenwebben

Dat een spinnenweb planten niet schaadt, vond ik geruststellend om te lezen. Mijn voortuin wordt weliswaar niet bedekt door zo’n enorm web, maar een leger aan spinnen heeft wel een deel van de planten als jachtterrein geannexeerd. Ik kan elke dag uren besteden aan het verwijderen van spinnenwebben, maar die spinnen weven ‘s nachts ijskoud weer een nieuw spinnenweb. Het blijkt dat sommige spinnen sowieso van een brandschoon web houden en elke nacht het oude net vol eiwitten oppeuzelen om de nieuwe dag met een gloednieuw dradenstelsel te beginnen.

Veel spinnen produceren een zijden draad en laten die in een briesje wapperen of zwiepen de draad door het luchtruim, totdat die ergens aan blijft kleven. Vervolgens versterken ze die bruglijn door er een aantal keren overheen te lopen, intussen een nieuwe draad spinnend. Ze gooien andere draden uit om meer steunpunten te creëren en zo weven ze een gevaarlijk net voor hun vijanden.

Het bekendste spinnenweb is het wielweb, vooral heel fotogeniek in het juiste licht met dauwdruppels. Ideaal om muggen en ander rondvliegend ongedierte mee te vangen. Er zijn trechterwebben waarin een insect kan verdwalen. Er zijn hangmatconstructies, lagen spinsel voor de luie spin, veelal tussen de planten gespannen, die vooral voor sprinkhanen niet veilig zijn. Of slordig uitziende galgenwebben die prooien vangen met kleefdraden, om die vervolgens het web in te katapulteren.

Een wonderlijke spinnenwereld

Niet elke spin gebruikt spinrag voor culinaire doeleinden. Er zijn spinnen die luchtballonnen van spinrag maken zodat ze op de wind kunnen reizen, ze spelen Tarzan door het spinrag als lianen te gebruiken en zo door een bos te slingeren, en er zijn spinnen die onderwaterwoningen bouwen.

Spinrag kan worden gebruikt om nesten te maken, om slachtoffers in te pakken om ze te conserveren of om als muurdecoraties te dienen in hun woning . Hoe meer je erover leest, hoe meer je je verbaast over de wonderlijke spinnenwereld.

De mens is jaloers op deze zijdespinnerij. Wetenschappers hebben nog lang niet alle geheimen van spinrag ontmaskerd. De draden – een combinatie van verschillende eiwitten – zijn bijvoorbeeld sterker dan staal.

Kleren van spinnenzijde

Het kostte textielontwerper Simon Peers en ondernemer Nicholas Godley vijftien jaar onderzoek, acht jaar productietijd en meer dan twee miljoen wielwebspinnen (Nephila) om kledingstukken te maken van spinnenzijde. Ongeveer 80 mensen werden dagelijks ingezet om spinnen te vangen in de hooglanden van Madagaskar, die elk 30 tot 50 meter draad produceerden in het laboratorium, waarna ze weer ongeschonden werden uitgezet in de natuur. De zijde werd op weefgetouwen gespannen en zo werden een traditioneel kledingstuk van Madagaskar (lamba) en sjaals gemaakt, in een natuurlijk warme, goudgele kleur. Sprookjesachtige museumstukken.

Minder muggen, minder sprinkhanen

Het spinrag dat bij mij vooral buitenshuis voor heel wat schoonmaakellende zorgt maar ook binnenshuis steeds meer het huishouden probeert over te nemen, heeft die adembenemende kleur geel niet. Rondom het huis worden planten, meubels, ramen en wat de spinnen ook maar kunnen vinden, nacht na nacht aangekleed met doorzichtige tot witte dradenmassa’s. De meeste webben behoren tot de vrije stijl spinnenwebben, want vele vallen niet onder te brengen in eerder genoemde categorieën.

Voor sommige spinnen – vooral wanneer ze groot, donker en behaard zijn – ben ik nog steeds bang, ook al staan mensen niet op hun lijst van potentiële slachtoffers. Het zijn voornamelijk insecten, zoals muggen, waar ze dol op zijn. Daarom zouden we wat meer respect voor hun en hun kunstwerken moeten tonen: hoe meer spinnenwebben, des te minder muggen, sprinkhanen en wie weet welke andere vervelende insecten ze nog meer in hun webben verzamelen, blijven er over. Maar de bezem laat ik mooi niet staan ‘s morgens bij het naar buiten gaan.