Het is midden in de tijd van de olijfoogsten. De snelle boeren zijn al klaar, voordat het weer winterse trekjes gaat vertonen. Anderen wachten op meer regen, wat de kwaliteit van de olie omhoog kan duwen. Die riskeren dan wel dat kwaadwillende stormen olijven uit de bomen jagen. Zoals afgelopen week, toen de wind het behoorlijk op z’n heupen kreeg, ook al schoot de temperatuur omhoog naar bijna zomerse waarden. De zuiderstorm blies in Istanbul daken van gebouwen en legde het verkeer op de drukke Bosporus stil. De felle wind veegde op Lesvos hoogstens wat bomen van hun diepgewortelde sokkels en liet naderende vliegtuigen terugkeren naar Athene. De westerstorm die vervolgens zijn krachten kwam tonen, wist het strand op de straat te smijten, maar geen boom die zich iets aantrok van de schitterend hoog opspattende golven die vol woede tegen de kades sloegen. 

Na zulke stormen verwacht je alle bomen kaal. Maar dan ken je de granaatappels nog niet die weigeren hun takken los te laten, of de allerlaatste kweeperen die hardnekkig hangen te rotten aan de takken. Of de inmiddels rijpende citroenen, mandarijnen en sinaasappels die als kleurige kerstslingers in de bomen hangen: supersterk. Zo’n storm moet wel van goddelijke huize komen om alles op de grond te blazen. Vele vruchten hangen nog stoer te lachen in de bomen.

Zo ook de bittere of zure sinaasappels, pomerans of sinaasappels van Sevilla (neranjia in ‘t Grieks) die feloranje beginnen te kleuren. Dat zijn heel wat namen voor de Citrus aurantium, die in Nederland moeilijk te krijgen zijn en in Griekenland en Spanje met bosjes uit de bomen vallen, storm of geen storm. De naam “sinaasappel van Sevilla” is te danken aan het feit dat er in de straten van deze Spaanse stad wel 50.000 bittere sinaasappelbomen staan te pronken, waarvan het merendeel der vruchten naar Engeland werd geëxporteerd om er de populaire, bitterzoete Engelse marmelade van te maken. Ook in Athene worden veel straten opgeleukt door deze decoratieve bomen. Alleen zou geen Griekse hoofdstadbewoner het in zijn hoofd halen de vruchten te plukken voor consumptie: daarvoor wordt de lucht in de stad te vuil bevonden. 

Lesvos is rijk aan zowel zoete als bittere sinaasappelbomen. Iedere keer wanneer ik een boom zie staan te schitteren met oranje bollen, denk ik aan heerlijk zoete jus, maar de meeste bomen hier dragen bittere vruchten wier sap nauwelijks zo te drinken is. Zelfs de Engelse marmelade is voor mij niet favoriet. Het enige product waar je mij voor kunt wakker maken, zijn – naast sinaasappellikeur – de gesuikerde schillen van deze vrucht, die in tegenstelling tot de zoete sinaasappel een vette, dikke huid heeft die door suiker knisperend zoet kan worden gemaakt. 

De bittere sinaasappel is steeds minder gewild op Lesvos en de bomen staan steeds vaker als louter versiering. Dit jaar kon ik de verspilling niet aanzien en besloot zelf die befaamde marmelade te maken. Toch best wel smakelijk. Nog lekkerder was het zelf gebakken brood van deeg waaraan twee eetlepels marmelade, wat tijm, rozemarijn en majoraan waren toegevoegd. Zo vinden de bittere sinaasappels bij mij in de buurt in ieder geval een bestemming, ook al kan ik nooit de oogst van één zo’n boom in jam omzetten: daarvoor heb ik dan weer een suikerrietplantage nodig.

Jarenlang hebben de Spanjaarden Sevillaanse stadssinaasappels aan de Engelsen verkocht, misschien een beetje vervuild. Pas sinds enkele jaren komen die beroemde sinaasappels echter niet meer uit die Spaanse stad, maar uit andere, minder vervuilde regionen. Het gevolg was dat – net zoals de Atheners – de Sevillanen opeens werden opgescheept met ladingen oranje ballen die massaal in de straten neerploften en voor de nodige troep zorgden. Nu is er een slimme Spaanse energiemaatschappij die de bittere sinaasappels oogst om uit hun geel sap groene energie te winnen! Dit jaar verwacht men dat de bomen in de stad Sevilla miljoenen kilo’s sinaasappels zullen dragen, waarmee zo’n 73.000 woningen van stroom kunnen worden voorzien tijdens de oogstperiode, die voornamelijk in de winter valt. 

Sinaasappelbomen voor energiewinning lijkt me een superplan. Deze donkergroene en decoratieve bomen geven bovendien een walhalla aan geuren af, wanneer hun bloesems openen. Dat kun je niet zeggen van windmolens, die hoogstens te hard fluisteren op plekken waar je ze liever niet had willen zien staan. En dus kun je het eiland hier maar beter volplempen met sinaasappelbomen dan met windmolens. Wat een heerlijke uitvinding!