(Kara Tepe 2; foto:internet)

Het is niet voor het eerst dat een groot tentenkamp in de Noord-Egeïsche regio geschiedenis maakt. Meer dan duizend jaar v.Chr. verrees er in het huidige Turkije, niet ver van Lesvos, een kamp dat waarschijnlijk nog vele malen groter was dan kamp Moria. Het wapperde met zijn tentzeilen tientallen jaren rond de voet van de stad Troje, bewoond door koningen, krijgsheren, soldaten, bedienden, gevangenen en slaven.

De Trojaanse oorlog heeft tal van schrijvers aangezet tot onvergetelijke verhalen, te beginnen bij Homeros, wiens grootse gedichten Ilias en Odyssee nog steeds schrijvers inspireren om nieuwe versies van die mythologische strijd te produceren. Maar ook Euripides, Aischylos en Sophokles zijn de geschiedenis ingegaan met werken over Troje.

Ze trokken er de Olympische godenwereld en tal van Griekse helden met de haren bij, zodat deze oorlog uitgroeide tot epische proporties. Het merendeel van de verhalen speelt in het tentenkamp, waarin krijgsheren een comfortabel onderkomen hadden maar het voetvolk en de rest gewoon onder de sterren sliepen. Met al die gewonden, gevangenen en tot slavin gemaakte vrouwen zal het leven daar net zulke barbaarse kanten hebben gehad als in Moria.

De dramatische verhalen waarin zowel goden als helden de hoofdrollen spelen, werden gezien als deel van de enorme verzameling Griekse mythen. Pas sinds kort zijn de wetenschappers het erover eens, dat er wel degelijk een grote strijd rond Troje heeft gewoed en dat deze stad eens op de heuvel van Hisarlak lag te pronken.

De bevolking van Lesvos zal in die tijd waarschijnlijk ook barricades hebben opgeworpen: krijgsheren overvielen immers regelmatig het eiland om mondvoorraad en vrouwen te roven. Iemand oppert zelfs dat de grote Troje-held Achilles zeven vrouwen ontvoerde van het eiland, waaronder Briseïs. Het zou zomaar kunnen dat een Lesvoriaanse een cruciale rol in de ondergang van Troje heeft gespeeld. Euripides en andere schrijvers beweren echter, dat Briseïs een koningsdochter was die werd gevangen nadat haar stad (Lyrnessus) in de strijd om Troje was gesneuveld. Ze was zó mooi, dat ze als oorlogstrofee werd toegewezen aan Achilles. Briseïs was later de inzet van een ruzie tussen Achilles en Agamemnon, een andere belangrijke koning en krijgsheer die Troje belegerde en er tenslotte met Briseïs vandoor ging. Daarop weigerde Achilles verder te vechten, gevolgd door een deel van het kamp dat het strijdveld niet wilde betreden zonder zijn grote held. Pas toen Briseïs na lange tijd onderhandelen werd teruggegeven, besloot Achilles weer zijn wapentuig om te gorden

Ook het afgebrande kamp Moria is een bron van onuitputtelijke verhalen. Veel vluchtelingen hebben hartbrekende verhalen over oorlogen en gevaarlijke vluchtwegen. Films zijn al gemaakt, zoals over de Syrische tiener en zwemster Yusra Mardini en haar zusje Sara die kilometers naast een overbevolkt rubberbootje zwommen om veilig de kust van Lesvos te bereiken. Of over de Palestijns/Syrische Aeham Ahmad die vier jaar lang piano speelde in de verwoeste straten van Damascus, voordat ook hij zeeën moest trotseren om een veilig heenkomen te vinden (De pianist van Yarmouk). Er zijn documentaires over de Iraakse poes Kunkuzh die bij aankomst in Eftaloe kwijtraakte en maanden later herenigd werd met haar familie, die inmiddels in Noorwegen een thuis had gevonden. Of over drie Griekse grootmoeders uit Skala Sykaminias, die – omdat ze maandenlang in de weer waren om net aangekomen vluchtelingenmoeders met kleine kinderen te helpen – werden genomineerd voor de Nobelprijs voor de vrede. En er bestaat een heftige documentaire over de Held van de Egeïsche zee, Kyriakos Papadopoulos, kapitein bij de kustwacht op Lesvos, die in 2015/2016 honderden vluchtelingen van de verdrinkingsdood wist te redden.

Ook de verhalen uit het kamp zelf zullen langzaam maar zeker worden opgetekend. Zoals dat van de vijf jonge brandstichters, die met hun niet goed te praten daad de val van Moria teweeg hebben gebracht.

Intussen is er door het Griekse legerin recordtempo het nu al controversiële en enorme kamp Kara Tepe II uit de grond gestampt, dat – ook al ligt het pal aan zee – de bijnaam Woestijn heeft gekregen, aangezien er nauwelijks bomen staan tussen de honderden te dicht op elkaar gepakte tenten. Kamp Moria is geschiedenis, en het is nu aan de schrijvers om de mythes en hun helden uit overleveringen van dit beruchte kamp te destilleren, zoals ooit is gedaan met de oorlog van Troje.