(Het Anna Paulowna bos in Sigri)

Zacht ruisende naaldbomen en groen-zilveren olijfbomen zijn de meest voorkomende bomen op het eiland. Daarna volgen de bomen die genereus met fruit strooien, zoals abrikozen, kersen, pruimen, wilde appels en peren, vijgen, amandelen en walnoten. Onderaan de bomenlijst van Lesvos bungelen kastanjebomen. Die groeien her en der op het eiland, de meeste echter in de kastanjebossen rond Ayasos, die tot de zes grootste kastanjegebieden van Griekenland behoren. 

Kastanjebomen hebben al zo lang de Grieken verblijd met hout en vruchten, dat je ze als inheems kunt aanmerken. Er is zelfs een mythe die vertelt over nimf Neas, die liever in een kastanjeboom veranderde dan toe te geven aan een stalkende Zeus. Zo werd de kastanjeboom de boom van Zeus.

Elke herfst wanneer ik in de gouden gloed van het kastanjebos uren verslaafd raak aan het kastanje rapen, neem ik me voor om de lekkerste gerechten ermee te maken. Ik kom echter meestal niet verder dan enkele exemplaren roosteren op de houtoven, want ik blijf het vervelende en langdurige gepietepeuter om de kastanjes uit hun jassen te helpen maar uitstellen. Totdat de wormen de kastanjes hebben gevonden en zij een feestje bouwen in de groencontainer.

Ik heb me vaak afgevraagd hoe ze dat vroeger deden, want kastanjes werden al gegeten eeuwen voordat Jezus in zijn kribbe kwam. Kastanjemeel was zelfs basisvoedsel in regio’s waar moeilijk graan kon groeien. De Grieken brachten ooit de kastanjes naar hun kolonies in Italië, waar het een belangrijk onderdeel van de dagelijkse voeding werd. Nog steeds kun je er kastanjemeel en -brood vinden. Hoeveel werk moet dat niet zijn, om kastanjes in meel om te zetten! In Griekenland worden ze voor het merendeel simpel geroosterd. Waarschijnlijk hebben ook zij geen zin om de godganse dag kastanjes uit hun jasjes te friemelen. 

Een filmpje op YouTube toonde een nieuwe methode om kastanjes te schillen. Uiteraard heb ik het meteen uitgeprobeerd: het werkt! Halveer de kastanjes, laat ze 2 minuten zwemmen in kokend water, haal ze eruit en met een combinatietangetje knijp je de schil in de kont en hopla, dan wipt er een halve kastanje uit. Blancheer er niet te veel tegelijk, want ze moeten heet gepeld worden, waarna je ze kunt roosteren of verder koken. Ideaal voor bergen kastanjepuree.

Het kastanjebos boven Ayasos strekt zich uit over diverse bergen en slechts een klein deel van de hoeveelheid kastanjes komt daadwerkelijk op de grill of in kokend water terecht. Als ze allemaal zouden worden geoogst, kunnen de bomen op Lesvos heel Griekenland van kastanjes voorzien. Maar Griekenland importeert kastanjes om aan de vraag te kunnen beantwoorden. Zonde van al die kastanjes in Ayasos die daar op die kleurrijke hellingen als parels voor de zwijnen eindigen. Bijna letterlijk, want de wilde zwijnen zijn weer terug in de regio rondom Ayasos. Die zullen er heel wat feestmalen mee aanrichten.

Kastanjebomen worden ook gekweekt voor het hout, dat een mooie, warme kleur heeft en prima geschikt is voor meubels, ramen en houtwerk buiten. In de houtkachel brandt het als een tierelier. Lopend tussen kastanjereuzen kom je wel eens in de verleiding om op de grond rondslingerend hout mee te sjouwen. Maar kastanje is hardhout en pittig zwaar. En ik geloof niet dat het de bedoeling is dat je daar al het hout wegsleept.

De beroemde, versteende bomen rond Sigri kun je moeilijk in de houtoven branden, maar het dorp heeft nog meer – vooral in Europa – zeldzame bomen: Anna Paulowna’s. Deze oorspronkelijk uit China komende bomen vormen een minibos in Faneromeni. Ze zijn vernoemd naar de Russische vrouw van Koning Willem II, Anna Paulowna. Het moet een waar spektakel zijn wanneer deze Anna Paulowna’s in april-mei in bloei staan met klokvormige, roze bloemen. Deze sierbomen worden ook voor het hout gekweekt, want het is hard en groeit snel: ideaal voor meubels, muziekinstrumenten en ski’s. Toen ik een boom omarmde, was het alsof ik een stenen pilaar in de armen had. Maar toen ik een tak van de grond raapte, was ik verrast: het is vederlicht hout. Ook de zaaddozen wegen weinig en werden vroeger in China als verpakkingsmateriaal gebruikt. Ik weet niet hoe Anna Paulowna-hout het in de kachel doet, maar daar zou ik best wel een lading van willen hebben: geen zware blokken meer hoeven te sjouwen van de schuur naar de kachel. Echt bejaardenhout: ideaal. Maar alle bomen in het bos waren al verkocht…