Een retsina-drink-test met retsina liederen.

Iedereen kent wel de Griekse wijn retsina. Hij is geliefd bij velen, maar wordt door net zoveel mensen gehaat: bah, wat een terpentijnsmaak! Die mensen hebben deze smaakvolle wijn waarschijnlijk amper geproefd, of in een ver verleden een slokje ervan genomen. Voor hen is er goed nieuws: de retsina heeft zich aan de modernere tijden aangepast, waarin de goedkope slobberwijnen plaats hebben moeten maken voor de oprukkende Griekse kwaliteitswijnen. Retsina heeft een mildere smaak gekregen en het drinken ervan is weer in!

Retsina is een wijnsoort die al wel 2000 jaar oud is. Hij ontstond in de tijd dat men op zoek was naar een middel om de wijn langere tijd goed te houden: men smeerde de poreuze amforen aan de binnenkant in met hars van dennenbomen (aleppoden), waarmee men ook de boten waterdicht maakte. De smaak van de hars trok in de wijn en zo zei men dat het een wijn was, gemaakt van de tranen van nimfen die in de bossen leefden.

De Grieken waren slim, want toen de Romeinen het land onder de voet liepen en hun lekkere niet-geresineerde wijnen in beslag namen, voegden ze er wat hars aan toe, zodat de Romeinen, die geen retsinaliefhebbers waren, deze vaten lieten staan en de Grieken door konden gaan met het opslobberen van hun wijn. Er wordt gezegd dat de Grieken dezelfde truc uithaalden, toen de Duitsers Griekenland bezetten.

In het begin van de vorige eeuw (tot de jaren 70) was Griekenland heel arm en werden er massaal goedkope wijnen geproduceerd, waaronder retsina. Toen Melina Merkoeri van 1967 tot 1974 in ballingschap ging uit protest tegen het kolonelsregime, nam ze in Frankrijk enkele platen op, waaronder Delfini delfinaki met het nummer Melina Melinaki, een liedje over haar grootvader:
“J’étais comme une reine (ik was als een koningin)
Assise à ses côtés (naast hen gezeten)
Parmi les hommes d’Athènes (tussen de mannen van Athene)
Qui fument le narguilé (die de waterpijp roken)
Et boivent le vin résiné (en retsina drinken)”.

Retsina is dus een wijn die geschiedenis heeft geschreven, want niet alleen Melina Merkoeri zong over de retsina: er zijn meerdere retsinaliederen te vinden op YouTube die klinken alsof men al flink in de retsina-bonen was, maar dat zal wel de leeftijd zijn van deze opnamen: Retsina mou retsina mou van Manolis Fotopoelis, én van Michalis Geliotis en Me mia koekla retsina mou van Orestis Makris-Loediana uit 1937!

Ook het modernere retsina-meezing-lied van Karsten Hagen Frank
doet denken aan een vrolijke avond vol flessen retsina op en onder de tafel. We kenden dit lied nog niet, toen we afgelopen week met vrienden de tafel vol zetten met verschillende soorten retsina om een heuse wijnproeverij te houden. Hadden we het gekend, dan hadden we de avond vast en zeker met dit drinkebroerlied besloten.

We begonnen met het mooie buikronde flesje Ambelísious (Αμπελησιοuς) uit Thessaloniki, dat een sterke doch vluchtige harssmaak had, die heerlijk op de tong lag. We vergeleken hem meteen met de retsina Malamatina (Μαλαματινα), ook afkomstig uit Thessaloniki. Deze retsina is een begrip en wordt het meest gedronken hier op het eiland. Ik vond zelfs een Malamatina-lied op internet, het best te beluisteren na ettelijke flesjes retsina. Het eindoordeel over de honingachtige smaak van deze meest bekende retsina was echter dat hij toch iets chemisch had.

Daarna was de grote fles Mirina (Μυρινα) aan de beurt en hier begonnen de problemen, want de mannen hadden meteen zoiets van: dat is een ‘sissy’-retsina voor de dames! De dames hielden inderdaad wel van deze lichtgeparfumeerde, luchtige retsina van het eiland Limnos.

Vervolgens werd een ouderwets aandoende retsina in het glas geschonken, van de grote firma Kourtaki (Κουρτακι), die de sterkste harssmaak had: niemand wist deze oude, saaie smaak nog te appreciëren en het gele vocht eindigde in de plantenbakken.

Het mooie, groene flesje van Michali Georgiadis (Μιχαλη Γεωργιαδις) uit Thessaloniki was de volgende retsina die over de tong ging. Deze retsina – die ik graag drink wanneer een restaurant het in huis heeft – werd beoordeeld als een erg lichte, vlakke wijn met een metaalachtige smaak. Mmm, mij smaakte hij nog steeds goed.

Tenslotte was daar de sexy retsina met de moeilijke naam Tsakpina (Τσακπινα) uit Chalkidiki, makkelijk te herkennen aan het leukste etiket: een blonde, schone dame die je uitdagend aankijkt in de kleuren rood, groen en geel (zeker afgekeken van het ouzo-mini-meisje); een retsina die ons zelfs op het late uur nog wist te bekoren met zijn verleidelijke, lichte, zoete smaak.

De conclusie is dat de vroeger zo sterk naar hars smakende retsinas bijna niet meer worden verkocht. In de populaire jaren van de retsina had je vooral in Athene tal van tavernes die uitsluitend deze wijnsoort schonken. Een aanwezige vriend herinnerde zich nog zo’n taverne, waar een hele rits vaten met retsina stonden, met nummers erop, en je kon kiezen uit welk nummer je je glas gevuld wilde. Waarschijnlijk correspondeerden die nummers met het harsgehalte: hoe lager de nummers des te langer de retsina in de harsvaten had gelegen en des te meer de harssmaak aanwezig was. Wanneer je nog een redelijk drinkbare retsina wilde, kon je maar beter een nummer in het midden kiezen.

Tegenwoordig willen de consumenten slechts een vleugje van de hars in de wijn, een retsina die nog niet al te lang in het vat zit (tegenwoordig wordt de hars trouwens toegevoegd aan de druivenpulp waaruit de wijn wordt gefermenteerd, dus dat hele nummersysteem bestaat waarschijnlijk niet meer). Dat retsina nog steeds populair is, bewijst dit fraaie filmpje over een fles retsina (sorry, alweer over Malamatina).

Echter, deze Malamatina ligt eruit, want hij eindigde bij onze retsinatest op de vierde plaats. De door ons het lekkerst bevonden retsina is de Ambelísious, op de tweede plaats gevolgd door de swingende retsina Tsakpina. De dames waren in de meerderheid die avond, dus de derde plaats ging naar de zwoele Mirina. Michali Georjadis kreeg de vijfde plaats (had van mij op de vierde plaats gemogen) en de Kourtaki eindigde als laatste.

Natuurlijk zijn er nog een tal van andere retsinas te proeven in Griekenland. Maar de meeste retsinahuizen zullen allemaal de smaak hebben aangepast aan de moderne tijd: milde retsinas die in de Griekse hitte gedronken wordt als een verfrissende limonade met alcohol. Zó lekker dat het een lied waardig is…