(Foto: Aquaduct van Moria, Lesvos)

Heel wat grote steden in de wereld werden naast machtige waterwegen gesticht, zoals Parijs langs de Seine, Istanboel langs de Bosporus en Caïro langs de Nijl. De oude Grieken echter vertrouwden de rivieren niet zo en plantten hun steden op bergen en heuvels, waardoor ze op creatieve wijze toegang tot water moesten zoeken. Zo werden zij de eersten die hun woonoorden uitrustten met waterleidingen en rioolbuizen. Ze bouwden aquaducten en waterputten en legden ingenieuze waterwegen aan.

Tegenwoordig zou die wetenschap weer goed van pas komen, omdat er een ernstige droogte heerst in Griekenland: delen van Kreta, de Peloponnesos, oostelijk Macedonïe, Thracië én Lesvos zijn er het ergste aan toe. Deze droogte komt eigenlijk niet uit de lucht vallen. Het is al het derde jaar op rij dat bijvoorbeeld olijfbomen mistroostig hun uitgedroogde vruchten laten vallen en dennenbomen hun adem inhouden, niet alleen wegens te weinig vocht, maar ook omdat ze huiverig zijn voor bosbranden die met de droogte vrij spel hebben.

Alles wordt toegeschreven aan klimaatverandering, een natuurverschijnsel dat we proberen in te dammen, maar daar niet in slagen. Al in de vorige eeuw stegen langzaamaan de temperaturen en daalde het aantal regendruppels. In diezelfde eeuw veranderden meerdere regio’s en eilanden in Griekenland in steeds drogere gebieden, zeker in de jaren 1987 tot 1997, toen er ook grote waterschaarste was. Het land had zich al lang moeten voorbereiden op de droogte.

Vroeger, ja vroeger, toen er nog werd geluisterd naar filosofen en wetenschappers, liepen verschillende ondergrondse, aardewerken waterleidingen naar Molyvos, ondersteund door een stenen toren en andere geniale bouwwerkjes die ervoor zorgden, dat er een krachtige plens water uit de bergen boven Argenos richting Mythimna stroomde. Toen waren de Grieken nog wijs en wisten ze steden en dorpen van water te voorzien, terwijl men er afgelopen zomer niet in slaagde om dit noodzakelijke vocht uit de kranen van Polichnitos te laten lopen.

De huidige regeerders luisteren alleen naar het grote geld en hebben er geen benul van, hoe ze vooruit moeten denken. En zo blijft de waterhuishouding falen: inwoners gebruiken steeds meer water en de exploderende toeristenindustrie wordt geen strobreed in de weg gelegd, terwijl die steeds meer luxe eist, met onder andere waterverslindende zwembaden (alsof de zee niet genoeg is om in te zwemmen). Het zijn echter de boeren die het merendeel van het water opsouperen en het grondwaterpeil tot desastreuze laagten brengen.

Ik vertrouw de moderne Grieken niet meer zo: ze kunnen zelfs geen wegen onderhouden hier op het eiland, terwijl de aquaducten die de Romeinen in de tweede en derde eeuw bouwden om Mytilini van water te voorzien, de tand des tijds redelijk hebben doorstaan. Misschien zouden ze zelfs nu nog functioneren, als de Ottomanen begin 19de eeuw niet waren begonnen om Megali Limni, de bron van al dat water, droog te leggen.

Tegenwoordig slaan politici zich luidruchtig op de borst bij de opening van weer een nieuw project dat diverse mensen een aardig zakcentje zal hebben opgeleverd. Maar als dat project faalt, is er niemand meer die er naar omkijkt, zoals bijvoorbeeld het waterbassin bij Molyvos dat allang aan de vogels is overgelaten. Nu komt het eiland alweer met een nieuw megalomaan project: de Tsiknodam in de bergen tussen Stipsi en Kalloni. Die kan misschien Mytilini van water voorzien, maar de ecologische gevolgen in de bergen en rondom de zoutpannen en de waterrijke moeraslanden van Kalloni kunnen catastrofaal zijn. En dan is het niet eens zeker of er tegen de tijd dat de dam klaar is, nog wel genoeg regen valt om het waterbekken te vullen. Misschien was het ongedaan maken van het werk van de Ottomanen en het restaureren van de Romeinse aquaducten een stuk slimmer geweest (zoals ze ook gaan doen in Athene).

Feit is dat water steeds schaarser wordt, niet alleen in Griekenland maar ook in de rest van de wereld. Zo dreigt er een eerste wateroorlog in het noordoosten van Afrika, waar Ethiopië een enorme dam heeft gebouwd en daarmee behoorlijk wat water van de Nijl gaat afsnoepen, terwijl die rivier ook een belangrijke aanvoerbron is voor lager gelegen landen zoals Soedan en vooral Egypte, dat woedend is.

De tijden van de stadsstaten zijn voorbij, dus Kalloni kan Mytilini moeilijk de oorlog verklaren wegens de Tsiknodam. Het enige wapen dat ze in de strijd kunnen gooien, is overleg plegen met zoveel mogelijk deskundigen die met verstandige oplossingen komen om het watertekort het hoofd te bieden, die de burgers kunnen informeren over het voorkomen van waterverspilling en die geen toestemming meer geven voor nog meer zwembaden bij de nieuwe, overluxueuze bungalows. Andere tijden vragen om andere maatregelen, niet alleen voor toeristen, maar ook voor rijke investeerders die zich goden wanen.