(De bergen bij Eresos)

De weergoden hebben eindelijk wat natte wolken over Lesvos laten razen. Ze hadden er dagen voor nodig om te beslissen of ze emmers vol regen zouden omkieperen, maar kozen toch voor een zachte aanpak, zodat de planten des te meer naar water zouden smachten en er geen taferelen ontstonden zoals in Valencia. Er viel in ieder geval genoeg water om de slakken uit hun donkere holen te halen en hun slakkengang-dansjes te laten doen, voordat hongerige Grieken ze oppikten voor een kruidige stoofschotel.

En dan waren er de wolken die laag over het eiland scheerden, eerst de zon verhullend en dan weer zich rondom vulkanische pieken krullend, zodat je je even kon voorstellen hoe deze bergen eruit zouden zien als ze al rommelend en rochelend vuur zouden spuwen.

Maar dat was miljoenen jaren geleden, toen Hephaistos, god van de steenbewerkers en de smeden, de vulkanen nog als zijn smidshaard gebruikte, de hele dag gebogen over gloeiendhete vlammen. Spugende, grote kratermonden (caldeira’s) smeedden het landschap van Lesvos met krullende steenlagen en basaltpilaren, strooiden reusachtige stenen uit over het landschap en probeerden hun sporen te begraven onder dikke lagen vruchtbare lava in het noorden en westen van het eiland. De caldeira’s vind je bij Stipsi, Skalochori, Anemotia, Vatoussa, Mesotopos, Agra en Sigri.

De Lesvoriaanse vulkanen behoren echter niet tot de grote vijf Griekse vulkanen die nog voor actie kunnen zorgen: op Kos, Nisyros, Milos, Methana en op het bekendste vulkanische eiland Santorini. Deze vuurspuwende bergen liggen in de Zuid Egeïsche Vulkanenboog Cycladenboog (South Aegean Volcanic Arc), de jongste generatie van vulkanen, niet ouder dan 2 miljoen jaar oud. De vulkanen van Lesvos behoren tot de Vulkanische centra in de noordelijke Egeïsche Zee (Volcanic Centres in the North Aegean) die al zo’n 20 miljoen jaren geleden actief waren, maar nu zijn uitgewerkt.

Santorini met zijn witte huizen op de rand van een krater is van een dramatische schoonheid, die echter onder de voet wordt gelopen door een te groot aantal toeristen. Lesvos heeft daar (nog) geen last van, hoewel de landschappen in het noorden en westen net zo fraai zijn getekend door al dat vuur en al die lava, zoals de schitterend ruige en vlijmscherpe pieken rondom Erèsos.

Bovendien hebben de Lesvoriaanse vulkanen in samenspel met de weergoden massa’s bomen versteend, een zeldzaam fenomeen in de wereld. In Sigri, waar de zonsondergangen net zo mooi zijn als op Santorini, vind je het museum* waarin alles wordt uitgelegd over de vulkanen van Lesvos, de versteende bomen, aardbevingen en meer geografische weetjes die samenhangen met het onstuimige ontstaan van het eiland.

De grond onder Lesvos borrelt en gromt nog steeds. Het is bekend dat vulkanische gebieden regelmatig verstoord worden door aardbevingen, waarbij aardkorsten het even met elkaar aan de stok krijgen. Door al die heisa is de aardkorst op sommige plekken zo dun, dat er heetwaterbronnen zijn ontstaan. Het eiland kent meerdere plekken waar kuuroorden thermische baden aanbieden in dit hete water, rijk aan mineralen. Sommige badhuizen zijn opgeknapt, zoals bij Thermi en Polichnitos, andere zijn in verval, zoals bij Eftaloe en Lisvori.

Omdat de warmtereservoirs die het hete water opstuwen, best wel dicht aan de oppervlakte liggen op het eiland, is het ook een prima plek om aardwarmte of geothermie op te wekken. Aardwarmte is energie die vrijkomt vanwege het temperatuurverschil tussen het aardoppervlak en de onderaardse warmtereservoirs. Voor Polichnitos liggen de plannen al klaar voor een geothermaal station, dat publieke en agrarische gebouwen van energie kan voorzien. Recentelijk werd ook rond Petra en Molyvos de activiteit gemeten van aardwarmte. Het geothermale veld van Stipsi – zoals dit gebied wordt aangeduid – zou 25% van het eiland van elektriciteit kunnen voorzien. De centrale zou bij Stipsi komen.

Net nu we gewend zijn geraakt aan het zachte zoef-zoef-geluid van bosjes windmolens, heeft een groep energiemakers haar interesse verlegd naar aardwarmte en wil ze die energie ook opslaan in batterijen om hiermee de windmolens te ontlasten. Misschien zou dat betekenen dat de niet zo geliefde plannen om heel wat vulkanische bergtoppen in het westen van Lesvos van windmolens te voorzien, in de ijskast kunnen. Want ook al zijn de vulkanen in een eeuwige slaap gewiegd, het eiland heeft nog genoeg energie onder de voeten.

* Het Natuurhistorisch Museum van het Versteende Woud van Lesvos (Natural History Museum of the Lesvos Petrified Forest)