Toen de aarde almachtig schudde – het epicentrum niet ver van Samos – ging dat helemaal aan me voorbij, tot een vriendin kwam en me vroeg of ik bang was geweest. Beiden keken we naar de lamp die heftig heen en weer zwaaide, aangedreven door een naschok. Toen ik op Facebook ging kijken wat er aan de hand was, leek het wel of ik de enige was die niets had gevoeld. Vervolgens kwam er via de telefoon een tsunami-waarschuwing, wat me nog meer schrik aanjoeg: dat was nog nooit gebeurd. Ik keek naar de zee en probeerde me een huizenhoge golf voor te stellen die op me af kwam denderen. Moest ik hier weg? Maar ik geloofde niet dat zo’n tsunami helemaal vanuit Samos naar Lesvos kon rollen. Ja, ik weet het, het schijnt wel degelijk te kunnen, maar volgens mij alleen na een nog heftigere aardbeving. Ik ging liggen met een boek, las wat pagina’s, dommelde mijn siësta in en een uur later lag de zee er nog steeds onberoerd bij.

Het is vreselijk voor Samos (en Izmir) dat er zoveel schade is en ook nog zoveel doden gevallen zijn. Stel je eens voor: een jongen van 17 en een meisje van 15, misschien verliefd, die langzaam naar huis slenteren door de pittoreske straatjes van Vathy op Samos, als de aarde begint te rommelen en een huis dat ze net passeren instort en hen bedelft onder een muur. Ik zag ook foto’s van veel ingestorte gebouwen in Karlovassi, waarvan ik enkele met liefde had gefotografeerd tijdens een vakantie niet lang geleden. Ik was gek op die oude industriële gebouwen daar aan de kust. Nu zijn vele van de aardbodem gevaagd, net als die prachtige oude fabrieksgebouwen in Skala Polichnitos, die het laatste zetje tot instorten kregen tijdens de aardbeving in Vrisa op Lesvos (2017).

2020 was een jaar vol vernietiging. Enkele dagen geleden ging ik voor het eerst wandelen in het verbrande gebied boven het huis. Ik beklom heuvels waar ik nog nooit was geweest, omdat ze eens overwoekerd waren met bomen en struiken. Ook het bos met jonge dennenbomen waar ik elke winter een exemplaar uit koos om als kerstboom te vermommen, was in vlammen opgegaan. Toch is het opzienbarend om te zien hoe snel de groene kleur van door herfstregen wakker gezoende jonge planten het zwart van de verbrande aarde overstemt. Vooral wilde asperges hebben haast om in volle glorie weer present te zijn. Er stond zelfs een herfstorchidee (Spiranthus spirales), nog nooit in onze regio gevonden. Er zullen vast nog andere verrassingen volgen, nu zonneminnende planten vrije baan hebben gekregen na de brand.

Tussen bomen en struiken die de kans hadden wél te overleven, verscheen nog iets onverwachts: twee herten staken hun nieuwsgierige snuit in de wind. Ze waren al eerder gespot, maar nadat er geweerschoten hadden geklonken, dacht ik dat ze nu ergens in een vriezer op kerst lagen te wachten. Vorig jaar stapte er ook een ontsnapt hert rond. Dat was heel tam, struinde door de tuin en maakte kennis met de honden. Ik kon niemand vinden om het in veiligheid te brengen, en nadat foto’s van dit edele dier op Facebook verschenen waren, duurde het niet lang voordat ook toen kogels werden afgevuurd. Het hert is nooit meer teruggekomen om van mijn rozenstruiken te knabbelen.

Het eerder genoemde hertenduo is niet zo tam en heeft zich nog niet in de tuin gewaagd. Ze doen me aan de Ardennen denken, waar ik vroeger menige decemberdag doorbracht, met een beetje geluk in de eerste sneeuw.

Die koude tijd is nog lang niet in zicht op Lesvos, ook al gehoorzamen de dagen nu aan de winterklok en doet de temperatuur langzaam stapjes terug. Toch leek het enkele dagen geleden nog zomer in Yeni Limani waar verse visjes op mijn bord lagen te spartelen. Het is een enorme opluchting te horen, dat de Griekse eilanden tot de gelukkige behoren waar nog geen lockdown is en we ongetwijfeld nog veel van die heerlijke lunches kunnen verorberen in de zon. Het zijn dagen waarop je je nog steeds niet kunt voorstellen, dat we in een onzekere wereld leven en niemand weet waartoe alles zal leiden. Terwijl aan de ene kant van het eiland het nieuwe vluchtelingenbeleid catastrofale vormen aanneemt, lijkt aan de andere kant niets te veranderen, behalve natuurlijk wanneer een brand of aardbeving de natuur opschudt. Dan realiseer je je pas hoe fragiel het leven is, maar ook dat het doorgaat, wat er ook gebeurt.