(Panagia Krifti, Melinda)

Lesvos was niet lang geleden een behoorlijk rood eiland: communistisch, dankzij de veelal arme bewoners, het merendeel bestaande uit boeren. Tegenwoordig is de bevolking niet meer zo straatarm en laten de verkiezingen zien dat de revolutionaire geesten wat getemperd zijn.

Communisme is tegen religie. Iedereen kent de uitspraak van Karl Marx: “Godsdienst is de opium van het volk”. Daarom is het verbazingwekkend dat de Lesvorianen deze uitspraak aan hun laars lapten: als je alle kerken en kapelletjes op Lesvos in kaart zou brengen, durf ik te wedden dat hun aantal de hoeveelheid inwoners overstijgt.

De orthodoxe godsdienst zit er bij de Grieken goed ingebakken en ze vieren trouw ieder jaar de naamdag van de heiligen, aan wie al die kerken en kapelletjes zijn opgedragen. Met als gevolg dat je bijna dagelijks wel ergens een feestje hebt. Het grootste festijn wordt overmorgen gevierd op 15 augustus, de dag dat Maria ter hemel vloog. Het is na Pasen de grootste religieuze viering van Griekenland.

In toeristische oorden is 15 augustus de drukste dag. Iedere stadsbewoner die ook maar één familielid op een eiland of aan zee kent, heeft zijn heil daar gezocht. Gevolg is dat de rustige dorpen op de eilanden nu uitpuilen met grote families. De huizen waar in de winter alleen opa en oma wonen, zijn nu volgepropt met een grote mengelmoes aan verschillende generaties Grieken, die allemaal om het hardst praten, schreeuwen en op z’n tijd de bloemetjes buiten zetten.

Op Maria Hemelvaart wordt massaal naar de kerk gegaan. Iedereen gaat op z’n Paasbest gekleed, de vrouwen op torenhoge naaldhakken. Een andere groep trekt naar de Maria-kerken om boete te doen of om iets van Maria gedaan te krijgen. Dat doen ze lopend en het laatste stuk zelfs vaak op de knieën. Ik kan me zo voorstellen dat de dames dat niet op hun zondagse hakken doen.

Het Lourdes van Griekenland vind je op het eilandje Tinos, waar pelgrims al knielend, kruipend of zelfs op de buik zich een weg banen naar het heilige binnenste van de Panagía Evangelístria, een kerk gebouwd rondom een Maria-icoon, die, naar men zegt, geschilderd werd door de apostel Lukas. In 1822 legde Maria een vijftienjarige non uit waar de icoon was begraven en sindsdien bezoeken duizenden bedevaartgangers dit kleine eiland.

Ook Lesvos mag zich verheugen op het nodige religieuze toeristenverkeer. De Panagía-kerken in Ayasos en Pètra staan hoog genoteerd op de nationale lijst van heiligste Maria-plekken. Ik heb altijd moeite Grieken uit elkaar te houden: ze heten allemaal Yorgos, Yannis, Yanoela, Despina of noem maar op. Gelukkig is er voor de duizenden Maria-kerken wel een oplossing gevonden. Zo heb je in Pètra de Maria van de Zoete Kus (PanagíaGlikofiloussa), in Ayasos Maria met het heilige Kind (PanagíaVrefokratoussa) en in Skala Sykaminia Maria Zeemeermin (PanagíaGorgonas).

Aan de zuidkust, niet ver van Melinda, staat een kerkje dat gewijd is aan de Verborgen Maria: Panagía Krifti. Ten tijden van de Ottomaanse overheersing werd een jonge vrouw met kind door Turken achternagezeten, tot ze onder aan de rotsen aan zee stond en geen uitweg meer zag. Daar bad ze tot God, die zo vriendelijk was om haar een grot te wijzen waar ze zich kon verstoppen. Later wijdde men deze grot aan Maria, waar uiteraard een kerkje verrees. Het verhaal gaat dat daar in 1922 veel vluchtelingen aankwamen uit Klein-Azië, die deze Verstopte Maria als beschermheilige namen.

In de tweede oorlog waren het verzetsgroepen die hun heil bij Maria Krifti zochten. Maar ik betwijfel of het de Verborgen-Maria-aan-Zee was. Hoog in de bergen, in de ruisende dennenbossen ergens boven Parakila, is namelijk nog een Panagia Krifti- kerkje in een grot verborgen. Deze plek lijkt me meer geschikt voor onderduiking, daar het heel moeilijk toegankelijk is. De Maria Krifti aan zee is makkelijk te bereiken met een bootje, de Verborgen-Maria-in-de-Bossen is alleen met een gids te vinden.

Verborgen of niet, burger of heilige, overmorgen worden alle Maria’s weer eens flink in de watten gelegd, en dat zijn er heel wat. Daarom vieren alle Grieken, inclusief communisten, op 15 augustus feest.