Over de branden rond Molyvos in 2009.

Het is heet geweest hier in Griekenland en het was dan ook deels een tantaluskwelling om vrolijke wolken boven Turkije te zien zweven. Overdag groeiden ze uit tot indrukwekkende bloemkolen, bij zonsondergang kleurden ze goud en als de nacht inviel en de temperatuur nog steeds niet onder de 30°C wilde duiken, begon de wolkenmassa op te lichten vanuit de donkerte en begon er een fascinerende lichtshow van oranje bliksems die een grafisch spel met de wolken leken te spelen. Kronkelende schichten schoten links en rechts een wolk uit, maakten de bloemkool doorzichtig of kleurden de randen feloranje.

We zagen dan wel die indrukwekkende lichtshow, maar hadden het nakijken wat betreft de regen én afkoeling, want natuurlijk bleven de door het weerbericht voorspelde buien boven het eiland uit, en zo kon ik me voorstellen dat daar ergens diep in Turkije de mensen met open armen de regen ontvingen en eindelijk verkoeld in hun bed konden gaan slapen. Zelfs in zee gaan liggen om af te koelen was vergeefse moeite: het zeewater is zo warm als in de badkuip.

De bliksems in de verte deden me watertanden, maar we mogen niet klagen over een tekort aan vuur hier op het eiland. Enkele weken geleden begonnen de branden in Molyvos weer, aangestoken, net zoals aan het einde van vorige zomer. De bewoners van Mollywood, het gebied waar de meeste branden ontstonden, begonnen weer aan slapeloze nachten en boze burgers riepen op tot actie en vormden een burgerbrandwacht.

Ten tijde van nood doen er altijd de nodige roddels de ronde in het dorp. Vorig jaar werd er gepraat over een groepje jongens dat op heterdaad was betrapt op brandstichting, terwijl niemand dit feit echt kon of wilde bevestigen. De jongens werden ingerekend, het gonsde van de geruchten over wie het waren, de jongens werden echter weer vrijgelaten en niemand kon of wilde met zekerheid zeggen of deze groep (waartussen ook minderjarigen) inderdaad verantwoordelijk was voor de dagelijkse branden die afgelopen september het dorp teisterden. Feit was wel dat de branden sindsdien waren gestopt.

In Kalloni woedde afgelopen week een enorme brand, de grootste op het eiland sinds 2006. Een brandhaard probeerde zich een weg omhoog naar Agia Paraskevi te banen en een andere brandhaard ging de kant van Klapados op. Helikopters uit Chios, Samos en Thessaloniki werkten naast de plaatselijke brandweer mee aan het bluswerk dat meer dan 48 uur in beslag nam. 600 hectare bos- en landbouwgebied gingen in de vlammen op, en wanneer je nu van Kalloni naar Pètra rijdt, kun je het treurige, zwartgeblakerde landschap niet alleen zien, maar ook ruiken.

Over de oorzaak kwamen meteen de tongen los. Natuurlijk zeiden sommige mensen dat de Turken het hadden gedaan, een ouderwetse, gevleugelde uitspraak die na grote branden vaak wordt gehoord. Anderen wezen meteen met de vinger naar de pyromaan uit Molyvos. In de krant werd echter geschreven over een vermoeden dat verplaatste rupsvoertuigen van het leger wel eens voor vonken kunnen hebben gezorgd. De zaak is nog lang niet uitgezocht.

Terwijl rond Athene de brandoorzaken vaak samenvallen met vastgoedhandelpraktijken, is er hier op Lesvos geen gewin te behalen aan afgebrande gebieden. Tenzij je zoals in Molyvos een actieve pyromaan hebt rondlopen, zijn de branden hier op het eiland meestal te wijten aan een weggegooide brandende sigaret, zwerfafval of vonkenmakende machines.

Volgens een studie van de Egeïsche Universiteit (University of the Aegean) waren de branden op Lesvos in 2004 allemaal te danken aan menselijke onzorgvuldigheid. De afdeling natuurrampen op deze eilandenuniversiteit in Mytilini (de universiteit is verspreid over de eilanden Lesvos, Samos, Chios, Rhodos, Syros en Limnos) heeft vele studies gemaakt over bosbrandpreventie en moderne systemen bedacht om branden snel te detecteren, te voorspellen of te voorkomen. Maar al deze systemen, waarbij de wetenschap van brandgevaarlijke gebieden met moderne middelen wordt gekoppeld aan brandgevaarlijk weer, hebben de omvang van de brand bij Kalloni niet kunnen beperken. Hoeveel borden en briefjes er ook hangen dat je voorzichtig moet zijn met vuur, geen brandende sigaretten uit de auto moet gooien en geen zwerfafval mag achterlaten, de branden bewijzen nog steeds dat de mens uiterst slordig is.

In Molyvos nam men echter geen risico meer en hebben de burgers zelf preventieve maatregelen genomen. Toen de branden in juni weer de kop opstaken, wezen veel mensen naar een dorpsgenoot, van wie vorig jaar al werd gezegd dat hij de jongens had aangezet tot brandstichting. Toen hij na de terugkerende branden deze zomer ter verantwoording werd geroepen door een stel woedende burgers, nam hij de benen op zijn motor. Na nóg enkele branden was de maat vol voor het dorp. De verdachte kreeg nergens brood meer, in geen enkele winkel werd hij meer geholpen, hij werd niet meer bediend in de restaurants en werd gewoon het dorp uitgekeken. Sindsdien is hij gevlucht naar Kalloni en zijn er geen branden meer rond Molyvos geweest.